چه کسی بوریس نمتسوف سیاستمدار مخالف روسیه را کشت؟

پاتریک جکسونبی‌بی‌سی

• 44 دقیقه پیش

هم‌رسانی

پوستری از بوریس نمتسوف در راهپیمایی روز یکشنبه اول مارس در شهر پترزبورگ

با توجه به اینکه تاکنون کسی به اتهام قتل بوریس نمتسوف دستگیر نشده و هنوز کسی یا گروهی مسئولیت این ترور را نپذیرفته، فرضیه های گوناگونی در مورد قتل این سیاستمدار مخالف دولت روسیه مطرح شده اند.

آیا دلیل قتل او مخالفتش با سیاست های ولادیمیر پوتین و جنگ پنهانی روسیه در اوکراین بوده است؟ آیا قتل او نزدیک کاخ کرملین و مقر دولت روسیه، با این هدف صورت گرفته که رهبران آن کشور را بی اعتبار و حتی تهدید کند و یا علیه آنها شورش به پا کند؟ و یا شاید یک حمله فرصت طلبانه توسط فرد و یا افرادی بوده که از بوریس نمتسوف کینه به دل داشتند؟

در این گزارش به فرضیه هایی می پردازیم که در مورد مسئولان این ترور مطرح شده است. برخی از این فرضیه ها بسیار عجیبند و اختمالا هدف از طرح آنها این است که احتمالات واقعی تر پوشانده و یا مخدوش کنند.

____________________________

اطلاعات موجود در مورد قتل بوریس نمتسوف

• مهاجم مسلح با اسلحه کمری و از پشت سر به بوریس نمتسوف شلیک کرد در حالیکه او دست در دست یک زن جوان قدم زنان از روی یکی از پل‌های نزدیک کاخ کرملین عبور می‌کرد.
• فرد مهاجم پس از تیراندازی از روی نرده ها پریده و به داخل اتومبیلی رفت که منتظر او بود. یک شاهد عینی به یکی از رسانه های روسیه گفت که اتومبیل ظاهرا از خودروهای ساخت روسیه بوده است.
• یک منبع پلیس مسکو به رسانه‌ها گفت که فرد تیرانداز حدود یک متر و هفتاد سانتی متر و موهای تیره رنگ داشت و شلوار جین آبی رنگ و یک بالاتنه قهوه ای به تن داشته است.
• آنا دوریتسکا که در آن لحظه همراه آقای نمتسوف بود، اتومبیلی به رنگ روشن دیده است که با سرعت از محل گریخت.
• یک منبع پلیس به روزنامه روسی کامرسانت گفت که در این ترور از گلوله های بسیار عجیبی استفاده شده و احتمالا از یک اسلحه دست ساز شلیک شده اند. او افزود:"ماموران تحقیق فقط از یک نکته مطمئن هستند و آن این است که قاتلان آدمکش و افراد حرفه ای نبوده اند."

_____________________________

ولادیمیر پوتین

دمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین در مصاحبه ای با بی بی سی اتهام مربوط صدور دستور این ترور توسط ولادیمیر پوتین را قاطعانه رد کرد و گفت ادعای دخالت رییس جمهور روسیه "غیر منطقی" و "غیر قابل پذیرش" است.

روابط دوستانه و محترمانه بوریس نمتسوف (چپ) با ولادیمیر پوتین که در این عکس در کاخ کرملین در ژوئیه ۲۰۰۰ می بینیم، به سرعت رو به وخامت گذاشت

اما آلکسی ناوالنی که در چند سال اخیر سرشناس ترین سیاستمدار مخالف دولت روسیه است، کاخ کرملین و یا مقامات رده پایین حکومت روسیه را به قتل آقای نمتسوف متهم کرده است.

آقای ناوالنی که به جرم پخش اعلامیه های غیرقانونی به مجازات ۱۵ روز زندان محکوم شده و به این خاطر نتوانست در مراسم تشییع جنازه بوریس نمتسوف شرکت کند، در بیانیه ای به زبان روسی نوشت: "به اعتقاد من بوریس نمتسوف توسط اعضای نهادهای حکومتی (سازمان های ویژه امنیتی) و یا توسط سازمانهای وابسته به حکومت و به دستور رهبران سیاسی کشور (از جمله ولادیمیر پوتین) به قتل رسیده است."

او افزود:"سئوال این است که آیا آنها دستور قتل نمتسوف را صادر کرده بودند و یا هدفشان این بود که فقط یک عملیات تاثیر گذار انجام دهند؟

یکی از معماهای مربوط به قتل بوریس نمتسوف این است که او به عنوان یک سیاستمدار لیبرال دوران بوریس یلتسین به اندازه مخالفان جوانتری مثل آلکسی ناوالنی محبوبیت نداشت.

آقای ناوالنی در بیانیه خود استدلال می کند که رهبران حکومت روسیه تصمیم گرفته اند که از طریق سرکوب مخالفان دولت با پیامدهای ناشی از شرایط اقتصادی بد کشور مقابله کنند. او می افزاید که برای رهبران روسیه روشهایی مثل "ساختن پرونده های قضایی جعلی" کافی نیست. اشاره او به پرونده هایی است که از زمان اعتراضات انتخاباتی زمستان ۲۰۱۱ -۲۰۱۲ علیه او نیز به جریان افتاده است.

آقای ناوالنی در مورد مجریان این ترور می گوید که احتمالا آنها اعضای گروههای شبه نظامی غیررسمی هستند که حکومت روسیه از آنها برای اقدامات پلیسی و امنیتی پنهانی استفاده می کند.

استدلالی که می توان در مخالفت با این فرضیه ارائه کرد این است که سازمان امنیتی روسیه در دوران ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین از قدرت و اختیارات گسترده ای برخوردارند و محبوبیت خود آقای پوتین نیز مرتب در حال افزایش بوده و طبق نظرسنجی ماه گذشته اکنون درحدود ۸۶ درصد است.

عناصر خودسر در سازمانهای امنیتی روسیه

آیا امکان دارد که عناصر ناسیونالیست افراطی که با دستگاههای امنیتی روسیه ارتباط دارند، بوریس نمتسوف یک سیاستمدار صلح طلب و مخالف جنگ در اوکراین را به عنوان هشداری به ولادیمیر پوتین کشته باشند که از جنگ در بحران اوکراین عقب نشینی نکند؟

مبارزه شورشیان شرق اوکراین برای بسیاری از روسهای ناسیونالیست یک موضوع مهم است

به نظر می رسد که توافق آتش بسی که ولادیمیر پوتین شخصا در مذاکرات و امضای آن شرکت داشت، بالاخره دارد در شرق اوکراین تثبیت می شود.

با این همه باید پرسید که چرا از لحظه اتفاق این ترور روی پلی با فاصله بسیار کم از کاخ کرملین، که مسلما توسط تعداد زیادی دوربین امنیتی کنترل می شود، فیلم های گویا و مشخصی به دست نیامده است؟

سازمانهای امنیتی خارجی

با توجه به کشته شدن شهروندان روس در درگیریهای اوکراین، مثل یوگنی پاولنکو آموزگار سابق، مخالفت با جنگ و صلح طلبی برای برخی از روسها به یک عبارت کثیف بدل شده است

ولادیمیر پوتین با محکوم کردن ترور آقای نمتسوف به عنوان یک "قتل شرم آور و خیره سرانه" تعهد داد که طراحان و مجریان آن را به عدالت تحویل دهد. او گفت:"این قتل تمام مشخصات یک ترور سفارشی و حساب شده را دارد و از جنس اقدامات تحریک آمیز است."

از روی سخنان آقای پوتین می توان نتیجه گرفت که هدف از اظهار نظر او حداقل در مجامع علنی این است که نشان دهد این ترور نه یک تیراندازی موردی و بی حساب و کتاب بلکه یک ترور برنامه ریزی شده و هدفمند بوده است.

استفاده از عبارت هایی مثل "تحریک آمیز و هدفمند" در زبان سیاسی رهبران روسیه معمولا به معنای حمله ای با هدف بی ثبات کردن کشور و حکومت است. در مورد اینکه چه فرد یا گروهی مسئول این ترور است دمیتری کیسلف از مجریان سرشناس تلویزیون دولتی و یکی از صحنه گردان‌های اصلی تبلیغات کرملین، به وضوح اعلام کرده که چه کسانی بیش از همه از این قتل سود خواهند برد.

انتشار کاریکاتورهای حضرت محمد توسط مجله شارلی ابدو خشم برخی از مسلمانان روسیه را برانگیخت، از جمله این نمازگزاران در جمهوری چچن. اما چرا مسلمانان افراطی باید بوریس نمتسوف را هدف بگیرند

او گفت:"نمتسوف زنده دیگر برای غرب هیچ سود و فایده ای نداشت. اما مرده او برای آنها بسیار جالبتر است."

در رسانه های دولتی روسیه همیشه این موضوع به عنوان یک محور تبلیغاتی دائم تکرار می شود که سازمان سیا طراح و صحنه گردان شورش ضد روسیه در اوکراین و ایجاد ناآرامی در سایر جمهوریهای سابق اتحاد شوروی طی سالهای اخیر بوده است.

اما در نبود هیچ مدرک مستندی در تایید این ادعاها، کمتر کسی باور خواهد کرد که سازمان سیا با هدف به راه انداختن یک جنبش سیاسی خشن علیه حکومت ولادیمیر پوتین، بوریس نمتسوف را ترور کرده باشد.

یک فرضیه روسی دیگر که در روزنامه طرفدار دولت ایزوستیا مطرح شده و به نقل قول از یک منبع ناشناس پلیس استناد می کند، مدعی است که سازمان امنیت اوکراین با اجیر کردن آدمکش های حرفه ای اهل چچن می خواست با ترور بوریس نمتسوف اوضاع روسیه را بی ثبات کند.

اما اگر واقعا دستگاههای امنیتی کشورهای خارجی قصد داشتند با ترور بوریس نمتسوف موقعیت ولادیمیر پوتین را به خطر بیاندازند، به نظر می رسد که در محاسبات خود اشتباده کرده اند. روز یکشنبه حدود ۵۰ هزار نفر در اعتراض به ترور این سیاستمدار مخالف دولت اجتماع کردند. هر چند شمار این جمعیت قابل ملاحظه بود ولی اصلا با اعتراضات ضد حکومتی زمستان ۲۰۱۱ قابل مقایسه نبود و در عین حال هیچ بی نظمی ای هم در آن روی نداد.

ناسیونالیست های افراطی یا اسلام گرایان تندرو

شکی نیست که بخش هایی از مردم روسیه از بوریس نمتسوف به خاطر دیدگاههای لیبرال و مخالفتش با جنگ اوکراین که برای ناسیونالیست های روسیه یک مبارزه مقدس است، متنفر بودند.

ولادیمیر مارکین سخنگوی کمیته تحقیق پر قدرت روسیه گفت:"شکی نیست که در هر دو سوی کشمکش اوکراین افراد بسیار تندرویی فعال هستند که به هیچ رهبری و قدرتی تمکین نمی کنند."

یک کاربر شبکه توئیتر در مسکو در پیام خود نوشت:"اصلا این نمتسوف کیه؟ این همه بچه و سالمند هر روزه در دونتسک می میرند. کی به یاد آنها است؟" یک واکنش تند دیگر به این حادثه که روی شبکه های اجتماعی روسیه منتشر شده این است:"مرگ یک سگ در مقابل یک سگ دیگر".

اگر هدف قاتلان (به نظر می رسد که در اتومبیل حداقل دو نفر نشسته بودند) این بود که با نمتسوف شخصا و از روبرو تصفیه حساب کنند چرا از پشت به او تیراندازی کردند؟

فرضیه دیگری که توسط نهاد پر قدرت کمیته تحقیقات روسیه ( که معمولا به جانبداری سیاسی متهم می شود) پیش کشیده شده این است که قاتلان ممکن است اسلام گرایان افراطی باشند و چون بوریس نمتسوف حمله به دفتر شارلی ابدو را محکوم کرد به این شکل از او انتقام گرفته اند.

آقای نمتسوف که به صراحت بیان شهرت داشت، هیچگاه اصل و نصب یهودی خود را کتمان نمی کرد هر چند او مسیحی شده بود. ولی در مورد این فرضیه هم باید یادآور شد که هیچ گروه اسلام گرایی تاکنون مسئولیت این ترور را به عهده نگرفته است.

معشوقان حسود

آنا دوریتسکا یک مدل ۲۳ ساله اوکراینی، گفت که برای سه سال بوریس نمتسوف را می‌شناخت

بوریس نمتسوف در یک کارزار علیه فساد مالی در یاروسلاو، شهر کوچکی در اطراف مسکو نقش بسیار فعال و علنی داشت و در عین حال در چند شرکت اقتصادی شریک بود. در دوران حکومت ولادیمیر پوتین ترورهای سفارشی با انگیزه های مالی و اقتصادی به شکل چشمگیری کاهش یافته ولی هنوز هم اتفاق می افتد. اما باید گفت که قاتلان با این ترور در نزدیکی کاخ کرملین خطر زیادی را قبول کردند که با ترورهای مربوط به تصفیه حساب های مالی چندان جور درنمی آید.

و در مورد زندگی خصوصی بوریس نمتسوف نیز باید یادآوری کرد که حتی طرفدارانش او را فردی می شناختند که با زنان زیادی رابطه برقرار می کرد.

در شب وقوع حادثه یک مدل ۲۳ ساله اوکراینی به نام آنا دوریتسکا همراه آقای نمتسوف بود. او آسیبی ندید و در مصاحبه های خود با رسانه های روسیه گفت که افراد مهاجم را که از پشت سر آنها تیراندازی کرده بودند، ندیده است. او گفت تنها چیزی که دیده یک اتومبیل به رنگ روشن بود که با سرعت از محل گریخت و در تاریکی شب گم شد.

هم‌رسانی چگونه می‌توانید این مطلب را به دیگران برسانید؟