پیشرفت زنان ایرانی در راه پرپیچ و خم سردبیری
خبرگزاری هرانا – با وجود فشار حاکمیت ایران بر روزنامه نگاران و زنان در ایران، اما تعداد روزنامه نگاران زن در ایران در طی چند سال اخیر در تحریریه روزنامه‌ها و رسانه‌ها با افزایش همراه بوده است، گرچه تبعیض علیه زنان در تحریریه‌ها و از سوی همکاران مرد آن‌ها همچنان برای آن‌ها معضلی جدی است.
به گزارش هرانا به نقل از المانیتور؛ در سال ۹۳، آمار دقیقی نه از تعداد روزنامه نگاران حاضر در نشریات ایران وجود دارد و نه تعداد روزنامه نگاران زن، با این حال چند روزنامه نگار که با المانیتور صحبت می‌کنند اعتقاد دارند نیمی از اعضای تحریریه و خبرنگاران نشریات را زنان تشکیل می‌دهند.
یکی از اعضای تحریریه روزنامه شرق – از مهم‌ترین نشریات اصلاح طلب – به المانیتور می‌گوید: «به نظر من ۶۰ یا ۷۰ درصد خبرنگاران امروز در نشریات اصلاح طلب خانم‌ها هستند.»
برای نمونه در این روزنامه دبیر سرویس‌های بین الملل، اجتماعی، ادبیات و صفحه آخر روزنامه شرق زن هستند.
چند روزنامه نگار در روزنامه اعتماد – دیگر روزنامه اصلاح طلب – نیز تایید می‌کنند که حدود نیمی از بدنه تحریریه را زنان تشکیل می‌دهند. مینا اکبری در روزنامه اعتماد دبیر سرویس فرهنگ و هنر است، سعیده اسلامیه دبیر صفحه آخر و عفیفه عابدی دبیر سرویس بین الملل. تا یک سال پیش دبیر سرویس سیاسی اعتماد هم یک زن بود: ثمینا رستگاری
معاون سردبیر روزنامه قانون و همچنین معاون سردبیر ماهنامه اندیشه پویا – نشریه‌ای تئوریک در حوزه سیاست و جامعه شناسی- نیز در حال زن هستند: مریم قربانی فر و مریم شبانی
شهلا شرکت از روزنامه نگاران قدیمی ایران سردبیر هفته نامه زنان امروز – اصلیترین نشریه حامی حقوق زنان – است، بدرالسادات مفیدی سردبیر ماهنامه ایران فردا – ارگان مطبوعاتی نیروهای ملی –مذهبی (از مهم‌ترین نیروهای اپوزسیون ایران- است و نیلوفر نیاورانی سردبیر ماهنامه سینما ادبیات – از نشریات اصلی هنری – در ایران است.
حتی در نشریات اصولگرایی مانند هفته نامه مثلث نیز حضور زنان روزنامه نگار قابل توجه است، از ۲۰ عضو تحریریه، ۷ نفر زن هستند و دبیر بین الملل آن نیز یک زن است: سعید سادات فهری.
طبق آمار وزارت فرهنگ و ارشاد تا پایان سال ۸۸ از ۸۰۴۴ روزنامه نگار در سراسر ایران، ۳۴۵۵ نفر زن و ۴۵۸۹ مرد بوده‌اند (۴۲ درصد.)
از میان کل روزنامه نگاران زن، ۱۶۴۵ نفر در تهران مشغول به کار هستند و ۱۸۱۰ نفر در دیگر ۳۰ استان ایران کار می‌کنند.
یک استاد ارتباطات در دانشگاه سوره تهران به المانیتور می‌گوید: «به شما می‌توانم بگویم که شاید حدود ۸۰ درصد از دانشجویان من دختر هستند.»
به باور این استاد ارتباطات مواردی مانند گسترده شدن شبکه اجتماعی افراد به واسطه روزنامه نگار شدن، جایگاه محترمانه این شغل و استقبال مخاطبان از خواندن مطالب زنان از مواردی است که باعث افزایش حضور روزنامه نگاران زن در تحریریه‌ها شده است. «یک نکته مهم هم وجود دارد، روزنامه نگاری شغل کم درآمدی است در ایران، خطر از دست دادن کار هم وجود دارد، این‌ها مواردی است که در حال حاضر برای زنان چندان حیاتی نیست، اما برای مردان است. من مردهای روزنامه نگار زیادی را می‌شناسم که بعد از ازدواج این کار را رها کرده‌اند. در عوض دخترهای زیادی هستند که چیزی که برایشان امروز مهم است کسب یک جایگاه اجتماعی خوب است حتی با درآمد کم. اینجایگاه با روزنامه نگاری به دست می‌آید.»
افزایش تعداد روزنامه نگاران زن در طول دو دهه اخیر بسیار قابل توجه بوده است. بر اساس تحقیق انجام شده توسط دکتر محسنیان راد (جامعه‌شناس و کار‌شناس ارتباطات) در سال ۱۳۷۱، میان ۲۱۴۵ روزنامهنگار، ۲۷۸ نفر زن بوده‌اند که حدود ۱۳% کل روزنامهنگاران را تشکیل مىدادند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى طى گزارشى در سال ۱۳۷۸، وضعیت زنان را در مطبوعات نسبت به سال ۱۳۷۴ ارائه کرد. بر اساس آمارهاى ارائه شده در این گزارش در سال ۱۳۷۸ از تعداد ۲۰۰۰ خبرنگار فعال در جراید و مطبوعات، ۳۰۰ نفر را زنان تشکیل مىدادند.
با این حال علی رغم اینکه جمعیت روزنامه نگاران زن و مرد به حدی نسبتا برابر رسیده‌اند، و تعداد دبیران یا حتی سردبیران زن در ایران نیز افزایش یافته، اما روزنامه نگاران زن می‌گویند هنوز مشکلات زیادی در کارشان وجود دارد.
یک روزنامه نگار زن در روزنامه اصلاح طلب ابتکار که مایل به افشای نامش نیست به المانیتور می‌گوید: «درست است که ما تعدادمان در تحریریه‌ها زیاد شده است اما قدرت اجراییمان سر مسائل حساستر خیلی کم است. مثلا شاید هر یک ماه یا دو ماه سرمقاله را یک زن بنویسد. بیشتر از ما می‌خواهند برویم گزارش شهری و می‌دانی در بیاوریم. برای همین بیشتر در حوزه اجتماعی، حوادث و شهر از ما استفاده می‌کنند مصاحبه‌های مهم را مرد‌ها انجام می‌دهند. مثلا اگر روزنامه‌ها بخواهند با آیت الله هاشمی مصاحبه کنند یک زن را نمی‌فرستند. تحلیل سیاسی یا دیپلماتیک را مرد‌ها می‌نویسند.»
او ادامه می‌دهد: «درست است تعداد دبیران زن و سردبیران هم افزایش یافته اما هنوز نسبت زنان دبیر یا سردبیر نسبت به مردان خیلی پایین است، می‌توانم بگویم ۱ به ۱۰.»
با این حال یک روزنامه نگار ارشد مرد در روزنامه اعتماد به المانیتور می‌گوید: «من فکر نکنم حضور کم رنگ زنان روزنامه نگار در حوزه‌های جدی سیاسی ربطی به تبعیض داشته باشد. موضوع اصلی این است که تجربه کار من نشان می‌دهد که زن‌ها ی روزنامه نگار کمتر روی مسائل نظری کار می‌کنند، کمتر مطالعه می‌کنند، خیلی در عمق موضوعات فرو نمی‌روند، زندگیشان را پای کار نمی‌گذارند، به سطحی از سواد و تلاش اکتفا می‌کنند و از آن بالا‌تر نمی‌روند. این ربطی به مرد یا زن بودن ندارد. بهانه گیری است. شما نمی‌توانید بدون سواد و تلاش کافی مثلا سرمقاله بنویسید، اما می‌توانید با سواد اندک بروید و گزارش شهری راجع به اعتیاد بگیرید. ما در همین ۱۰ ۱۵ سال اخیر اتفاقا سرمقاله نویس‌های زنی خوبی داشتیم. فرزانه روستایی، ژیلا بنی یعقوب. شادی صدر. پس موضوع تبعیض نیست، واقعیت این است که در مباحث مدیریتی – مثلا دبیر شدن – یا مسائل نظری و تحلیلی خانم‌ها به اندازه آقایان جدی نیستند. گرچه منظورم این نیست که نگاه مردسالار کاملا محو است، اما می‌گویم دلیل اصلی موضوع نیست.»
یک خبرنگار زن در خبرگزاری فارس – نزدیک به سپاه – از فشارهای جنسیتی عمیق تری نیز سخن می‌گوید. وی به المانیتور می‌گوید «اینجا پول بهتر می‌دهند ولی چشم چرونی افرادی که رتبه‌شان در تحریریه بالا‌تر است هم بیشتر است. خیلی موقع هم پیشنهاد رابطه غیر رسمی می‌دهند، نپذیری برایت دردسر درست می‌کنند، اگر خیلی هم عصبانی بشوند یک کاری می‌کنند که اخراج بشی.»
همزمان یکی از مدیران رسانه‌های نزدیک به دولت به المانیتور یادآور می‌گوید: «فضای کار برای زنان در رسانه‌های ایرانی‌گاه نا‌امن می‌شود. سوء استفاده برخی از اصحاب رسانه از زنان برای پیشبرد خواسته‌های غیراخلاقی باعث محروم شدن آن‌ها از پیشرفت‌های درخور و یا صعودهای یک باره و غیر حرفه‌ای است.»
چند روزنامه نگار زن در گفتگو با خبرنگاران المانیتور تایید می‌کنند که رابطه عاطفی همکار زنشان با دبیر یا سردبیر یا معاون سردبیر باعث پیشرفت ناگهان جایگاه آن‌ها در تحریریه شده است.
وزارت ارشاد آمار دقیقی در خصوص پراکندگی حضور زنان در سرویس‌های مختلف منتشر نکرده است، اما می‌شود دریافت که برای نمونه در حوزه اقتصاد تعداد زنان روزنامه نگار به نسبت مردان بسیار کمتر است.
بر اساس آمار سایت افق اقتصاد، درصد حضور زنان روزنامه نگار در سرویس‌های اقتصادی نشریات از این قرار است: جهان اقتصاد ۰ درصد، همشهری ۰ درصد، ایران ۲۵ درصد، کیهان ۰ درصد، شرق ۳۳ درصد، فارس ۴۰ درصد. خانه ملت ۲۰ درصد، جام جم ۰ درصد.
مصاحبه المانیتور با ۱۵ روزنامه نگار زن در رسانه‌های مختلف ایران – از اصلاح طلب تا اصولگرا- نشان می‌دهد بر اساس مشاهدات آن‌ها عموما زن‌های روزنامه نگار در ایران جذب سرویس‌های اجتماعی یا شهری می‌شوند.
بررسی وضعیت تعداد روزنامه نگاران زن در ایران از حضور چشمگیر آن‌ها در ایران حکایت دارد، ظاهرا این موج، فضای تحریریه را که تا دو دهه پیش در اختیار کامل مردهای ایرانی بود را کاملا تغییر داده است، با این حال زن‌های روزنامه نگار هنوز نتوانسته در تاثیر گذاری در حوزه‌های کلان سیاسی و اقتصادی نشریات، تعداد دبیر‌ها یا تعداد سردبیر‌ها به شرایط متعادلی با مردان برسند. گرچه آن‌ها امیدوارهستند این اتفاق نیز بیفتد.
یک فعال حقوق زنان در تهران به المانیتور می‌گوید: «به نظر من از اینجا به بعد با کارهای فمنیستی و ضد تبعیض کار جلو نمی‌رود. زن‌های روزنامه نگار احتیاج دارند بیشتر مطالعه کنند، بیشتر بیدار خوابی بکشند، بیشتر کار را جدی بگیرند تا بتوانند به سطوح برابر تری در این حرفه نزدیک شوند.»
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar