صادق طباطبایی؛ سیاستمداری با ظاهری متفاوت و کارنامه ای متنوع
- 5 ساعت پیش
صادق طباطبایی که امروز دوم اسفند به دلیل ابتلا به سرطان درگذشت، متولد ۱۳۲۲ در قم و فرزند آیت الله محمد باقر سلطانی بود.
آقای طباطبایی از شخصیت های بسیار نزدیک به آیت الله خمینی، برادر فاطمه طباطبایی، همسر احمد خمینی، خواهر زاده موسی صدر رهبر شیعیان لبنان و پسرخاله فاطمه صادقی، همسر محمد خاتمی بود.
او از دبیرستان دین و دانش شهر قم دیپلم گرفت و پس از اقامتی کوتاه در بیروت نزد دایی‌اش موسی صدر، برای ادامه تحصیل راهی آلمان شد.
آقای طباطبایی در رشته بیوشیمی، در شاخه آنزیمولوژی و ژنتیک، از دانشگاه آخن دکترا گرفت و در سن سی و دو سالگی استاد دانشگاه آخن شد. صادق طباطبایی فعالیت سیاسی خود را علیه رژیم پهلوی با عضویت در اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان اروپا و چند دوره دبیری آن پی گرفت.
او عضو هیأت تحریریه نشریه "اسلام؛ مکتب مبارز" ارگان اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان اروپا، آمریکا و کانادا نیز بود.
آقای طباطبایی همراه بنیانگذار جمهوری اسلامی، در دوازدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷ به ایران بازگشت و به عنوان یکی از افراد مورد اعتماد آیت الله خمینی، به گفته خودش پیش‌نویسی از قانون اساسی آینده ایران را به هنگام بازگشت از فرانسه در هواپیما از آیت الله خمینی تحویل گرفته بود و به همراه داشت.
او نخستین معاون سیاسی و اجتماعی وزارت کشور دولت موقت بود که مسئولیت برگزاری همه پرسی نظام جمهوری اسلامی را در دوازدهم بهمن‌ماه ۱۳۵۸ به عهده داشت و در زمان دولت موقت مهدی بازرگان، مدتی هم معاون سیاسی نخست وزیر و سخنگوی دولت موقت شد.
پس از استعفای آقای بازرگان صادق طباطبایی با حکم آیت الله خمینی سرپرست نخست وزیری شد.
آقای طباطبایی در نخستین انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران، خود را نامزد کرد، ولی آرای ناچیزی به دست آورد و یکی از شش رقیب او یعنی ابوالحسن بنی صدر به ریاست جمهوری برگزیده شد.
پس از آغاز ماجرای گروگانگیری کارکنان سفارت آمریکا در تهران، آقای طباطبایی راهی آلمان شد تا با طرف آمریکایی مذاکره کند. وارن کریستوفر، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در دولت جیمی کارتر که بعدا وزیر امور خارجه آمریکا هم شد، در گفت و گویی اشاره کرده که در بدو ورود به سالن از دیدن آقای طباطبایی با صورت تراشیده و با "ظاهری غربی" جا خورده است.
آقای طباطبایی چندی پیش در گفت و گو با سایت خبرآنلاین گفته بود که آیت الله روح الله خمینی ابتدا با اشغال سفارت آمریکا در تهران که "اولین بار توسط گروه‌های مارکسیست صورت گرفته بود"، مخالفت کرده بود.
به گفته آقای طباطبایی اشغال سفارت آمریکا در ۲۵ بهمن ۱۳۵۷ که از ساعت ۱۰ و نیم صبح آغاز شده بود، توسط ابراهیم یزدی، وزیر خارجه دولت موقت به آیت الله خمینی گزارش شد و آقای یزدی استدلال کرد که "نباید اجازه دهیم برخی از کارهای ظاهراً انقلابی و افراطی، دولت انقلاب اسلامی را با مشکلات و موانع ناخواسته روبه رو سازد."
به گفته او آیت الله خمینی این استدلال را پذیرفت و از ابراهیم یزدی می خواهد "برود و به هر ترتیب ممکن غائله را ختم کند."
آقای طباطبایی به گفته خودش، مخالف اشغال سفارت آمریکا در تهران در آبان ۱۳۵۸ بود. او گفته بود هدف دانشجویان "خط امام" که سفارت آمریکا را اشغال کردند، ساقط کردن دولت بازرگان بود در حالی که دولت آقای بازرگان پیش از آن سه بار استعفا کرده بود.
او هدف دیگر اشغال کنندگان یعنی بازگرداندن محمدرضا شاه پهلوی به ایران را در آن زمان ناممکن دانسته و گفته بود"کمی شناخت تاریخ و کمی هوشیاری سیاسی لازم بود تا بدانیم که آمریکا هرگز شاه را به ایران مسترد نمی کرد."
تلاش های آقای طباطبایی برای ختم غائله اشغال سفارت آمریکا در روز آخر این مذاکرات با حمله عراق به ایران همزمان شد.
صادق طباطبایی اگرچه در دوران پیش و پس از انقلاب نقش عمده‌ای در بسیج نیروهای سیاسی مسلمان علیه رژیم پهلوی و سپس استقرار نظام جمهوری اسلامی داشت، نامش با آغاز دوران جنگ ایران و عراق به شکلی تازه بر سر زبان‌ها افتاد. او در دوران جنگ بیشتر در آلمان اقامت داشت اما از طرف جمهوری اسلامی ایران مأمور خرید اسلحه برای تقویت نیروهای نظامی ایران بود که مشغول نبرد با ارتش عراق بودند.
آن گونه که صادق طباطبایی در خاطرات خود آورده است او برخی قراردادهای مربوط به واردات اسلحه را که شماری از کشورهای غربی به صورت یک طرفه فسخ کرده بودند احیا کرد؛ از جمله ۱۶ فروند هلی کوپتر از شرکت ایتالیایی "بل" و نیز زیردریایی که قرار بود دولت آلمان به ایران تحویل دهد را به نفع ایران بازپس گرفت.
به گفته خودش، دولت ایران سفارش دویست تفنگ "ام ۱۰۶" آمریکایی را به وی داد و او آنها را تهیه کرده و به تهران فرستاد اما دستگاه قضایی جمهوری اسلامی وی را متهم به کم‌فروشی و سوء استفاده کرد و پرونده قضایی او با پادرمیانی احمد خمینی و شخص آیت الله خمینی به نفع صادق طباطبایی بسته شد.
صادق طباطبایی چهار سال پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ در آلمان به اتهام حمل یک کیلو و هشتصد گرم تریاک بازداشت شد. اما بعد دادگاه وی را تبرئه کرد هرچند مخالفان جمهوری اسلامی بر این باور بودند که آقای طباطبایی با وساطت دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران توانست این پرونده را به سود خود ببندد.
صادق طباطبایی، در دوره کوتاهی مسئولیت بنیاد مستضعفان را هم بر عهده داشت اما پس از آن هیچ گونه مسئولیت اداری و سیاسی نگرفت و بیشتر به کار مطالعه و نوشتن پرداخت. خاطرات او در چند جلد در تهران منتشر شده است.
او حدود ۴ سال پیش به برنامه به عبارت دیگر بی بی سی فارسی گفته بود که به توصیه دایی اش – موسی صدر- به فراگیری موسیقی پرداخته و نوازنده مسلط پیانو و ویولن شده است. به گفته آقای طباطبایی او با برخی از چهره های شاخص موسیقی ایران جمله پروزیز یاحقی آثاری دارد که گرچه منتشر نشده اما آیت الله خمینی آنها را شنیده بوده است.
آقای طباطبایی به سبب ویژگی های فردی از جمله ظاهر و پوشش متفاوتش با دیگر نزدیکان آیت الله خمینی و انقلابیون هم نزد شهروندان ایرانی و هم در میان سیاستمداران خارجی مشهور بود.
او معمولا کراوات و یا دستمال گردن می بست و همواره با صورتی اصلاح شده در انظار ظاهر می شد و به گفته خودش این رفتارش مورد تمجید آیت الله خمینی هم قرار داشته است.
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar