نگرانی دیدبان حقوق بشر از وضعیت کودکان و نوجوانان پناهجوی افغان در یونان

• 2 ساعت پیش

هم‌رسانی

سازمان دیدبان حقوق بشر در گزارش تازه‌ای که روز سه‌شنبه ۲۳ ژوئن منتشر کرده از وضعیت کودکان و نوجوانان پناهجویی که بدون همراه به یونان می‌آیند ابراز نگرانی کرده است.

به گفته این سازمان بیشتر این کودکان و نوجوانان از کشورهای افغانستان و سوریه هستند که به دلیل "جنگ و ناامنی، استفاده از کودکان و نوجوانان در جنگ، ازدواج کودکان و محروم ماندن از تحصیل" از راه‌های خطرناک زمینی و دریایی به یونان آمده‌اند.

بر اساس آمار کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، در سال ۲۰۱۴ بیش از ۶۱۰۰ کودک و نوجوان پناهجو در یونان ثبت نام شده‌اند که حدود ۱۱۰۰ نفر از آنها کسانی بودند که بدون همراه و به تنهایی سفر می‌کردند.

اما سازمان دیدبان حقوق بشر گفته است که آمار واقعی بیشتر از این است ولی بسیاری از کودکان و نوجوانان پناهجویی که به یونان می‌آیند، برای آنکه زودتر از بازداشت اداره مهاجرت این کشور آزاد شوند، سن واقعی خود را نمی‌گویند و خود را بزرگتر از ۱۸ سال معرفی می‌کنند.

این گزارش دلیل طولانی‌تر ماندن کودکان و نوجوانان پناهجو در اردوگاه‌های مهاجرت یونان نسبت به افراد بزرگسال را، زمان‌بر بودن روند پیدا کردن اقامتگاه مناسب و مطمئن برای آنها عنوان کرده است.

گزارش تازه سازمان دیدبان حقوق بشر در مورد کودکان و نوجوانان پناهجو در یونان، بر اساس مصاحبه با ۱۰۰ نفر از پناهجویانی که تازه به یونان رسیده بودند، تهیه شده است.

به گفته دیدبان حقوق بشر، بیشتر ۴۱ کودک و نوجوانی که در این گزارش با آنها مصاحبه شده شهروند افغانستان و سوریه و ۲۴ نفر آنها پسرانی بین سنین ۱۵ تا ۱۷ سال بودند و به تنهایی سفر می‌کردند.

در گزارش دیگری که اوایل ماه ژوئن امسال توسط سازمان ملل متحد منتشر شد، گفته شده که در سال گذشته میلادی، تلفات کودکان در افغانستان نسبت به سال قبل از آن، افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

این گزارش همچنین از ثبت ۶۸ مورد (۳ دختر و ۶۵ پسر) استفاده از کودکان و نوجوانان در جنگ توسط پلیس ملی افغانستان، پلیس محلی و گروه‌های مسلح مخالف دولت خبر داده و گفته است که افغانستان در کنار جمهوری دموکراتیک کنگو، میانمار، سومالی، سودان جنوبی و یمن، از کشورهایی است که سربازگیری کودکان و نوجوانان و استفاده از آنها در جنگ رایج است.

علاوه بر اینها موارد دیگری چون ازدواج کودکان، خشونت جنسی با کودکان و نوجوانان، حمله به مکتب‌ها (مدرسه‌ها) و استفاده نظامی از ساختمان مکتب‌ها از دیگر چالش‌هایی است که به گفته سازمان ملل متحد، کودکان و نوجوانان افغان با آن مواجه هستند.

استخدام کودکان در جنگ

دیدبان حقوق بشر در گزارش تازه‌اش گفته که در افغانستان، طالبان و دیگر گروه‌های مسلح، بچه‌ها را از سن ۸ سالگی برای جنگیدن، انجام حملات انتحاری و تولید و کارگذاشتن وسایل انفجاری به کار می‌گیرند.

شماری از کودکان و نوجوانان پناهجو در یونان به گزارشگران این سازمان گفته‌اند که دلیل آنها برای ترک افغانستان، "احتمال به کار گرفته شدن توسط طالبان بوده است."

اکبر، نوجوان ۱۷ ساله افغان گفته است: "من از دست طالبان فرار کردم چون تعداد زیادی از هم‌سن و سال‌های مرا برای انجام حمله انتحاری به کار گرفته‌اند."

مبارک که سه پسر به سن‌های ۵، ۹ و ۱۲ ساله دارد، از ولایت پروان در شمال کابل است. او در مصاحبه‌اش در اردوگاه جزیره لسبوس گفته است: "طالبان هر روز مردم را می‌گرفتند. من نگران بچه‌هایم بودم و اینکه ممکن بود مجبور به انجام حمله انتحاری شوند. من افغانستان را به خاطر خانواده و بچه‌هایم ترک کردم."

گزارش تازه سازمان ملل نشان می‌دهد که در افغانستان هنوز هم از کودکان و نوجوانان در جنگ استفاده ‌می‌شود

محروم بودن از تحصیل

طارق، پسربچه افغان که ۱۶ سال دارد و از ولایت هلمند است به دیدبان حقوق بشر گفته است: "در آنجا مدرسه هست اما دانش‌آموز زیادی ندارد، چرا که مردم به دلیل تهدید طالبان، از فرستادن فرزندان خود به مدرسه می‌ترسند. مدارس تنها یک روز در هفته باز هستند. اگر خانواده‌ای بچه‌هایشان را به مدرسه بفرستند، طالبان آنها را می‌کشند چرا که اینها ممکن است در آینده برای خارجی‌ها کار کنند."

مقام‌های ایرانی در شروع سال تحصیلی امسال اعلام کردند که برای ثبت نام دانش‌آموزان افغان در مدارس این کشور، شهریه‌ای از آنها گرفته نخواهد شد، اما تعدادی از کودکان و نوجوانان و خانواده‌های پناهجوی افغان که از ایران به یونان آمده‌اند، در گفت‌وگو با گزارشگران دیدبان حقوق بشر، مدعی شده‌اند که دلیل اصلی آنها برای ترک ایران، محروم بودن کودکان و نوجوانان مهاجر افغان از رفتن به مدرسه در این کشور بوده است.

در سال‌های گذشته گزارش‌هایی وجود داشت که افغان‌های مقیم ایران برای ثبت نام فرزندانشان در مدارس این کشور، مجبور به پرداخت شهریه بوده‌اند.

علی، ۱۶ ساله، که خانواده‌اش وقتی او بسیار کوچک بود به ایران رفت، به دیدبان حقوق بشر گفته که او در این کشور تا کلاس هشتم درس خواند ولی شهریه بالای مدارس برای دانش‌آموزان افغان، ادامه تحصیل را برای او ناممکن کرد: "فقط افغان‌ها مجبور بودند شهریه بپردازند، ایرانی‌ها نه."

او گفته اگر می‌توانست به درسش در ایران ادامه دهد، همانجا می‌ماند.

احمد، ۱۶ ساله، در ایران بزرگ شده است. او به دیدبان حقوق بشر گفته: " من به مدرسه می‌رفتم اما خانواده‌ام مجبور بودند شهریه من، برادر و خواهرم را بپردازند، چون ما ایرانی نبودیم. دو یا سه بار من در امتحان‌ها نمره‌هایی گرفتم که می‌توانستم وارد برنامه‌ آموزشی ویژه شوم اما چون افغان بودم، نتوانستم. مهاجران اجازه رفتن به دانشگاه را هم نداشتند بنابراین تصمیم گرفتم به خاطر آینده‌ام جای دیگری بروم. نمی‌خواستم به افغانستان برگردم. هر روز آنجا انفجار می‌شود. اگر برمی‌گشتم، آینده‌ام تاریک بود. من می‌خواهم فرصت ادامه تحصیل داشته باشم، فقط همین."

این گزارش همچنین به نقل از یک زن افغان که برای فرار از جنگ در افغانستان، به همراه همسرش به ایران رفته اما نتوانسته مدرک اقامت به دست بیاورد، نوشته زمانی که پسرشان به سن مدرسه رسیده بود، نتوانسته بودند او را در مدرسه دولتی ثبت نام کنند.

این زن به دیدبان حقوق بشر گفته که به همین دلیل او و همسرش تصمیم گرفتند به افغانستان برگردند، اما وقتی به آنجا رسیدند، دیدند که شرایط بهتر نشده است.

در ماه‌های گذشته برخی از رسانه‎های دولتی ایران به نقل از مقام‌های وزارت آموزش و پرورش این کشور گزارش داده بودند که آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران دستور داده که هیچ یک از کودکان و نوجوانان افغانی که در این کشور زندگی می‌کنند، حتی آنها که مدرک اقامت ندارند، نباید از حق تحصیل محروم شوند.

اواخر هفته گذشته نیز محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان در صحبتی به مناسبت روز جهانی مهاجران از دولت ایران و رهبر این کشور برای دادن اجازه تحصیل به کودکان و نوجوانان افغان تشکر کرد.

کار کودکان

افغان‌های بسیاری به ایران پناهنده شده‌اند. برآورد می‌شود که ایران میزبان حدود سه میلیون پناهجوی افغان است که از این تعداد تنها یک میلیون نفر به عنوان پناهنده شناخته شده‌اند. بقیه به عنوان مهاجران کار شناخته می‌شوند که ویزای موقت دارند و یا هیچ مدرک اقامتی ندارند.

در سال‌های گذشته گزارش‌هایی وجود داشت که افغان‌های مقیم ایران برای ثبت نام فرزندانشان در مدارس این کشور، مجبور به پرداخت شهریه بوده‌اند.

گزارش دیدبان حقوق بشر می‌گوید که کودکان و نوجوانان افغان ساکن ایران که می‌خواهند تحصیلات خود را ادامه بدهند، "اغلب با موانعی چون شهریه مدارس و مدرک اقامت روبرو می‌شوند و در نهایت گرفتار شرایط استثماری کودکان کار می‌شوند."

نصر، ۱۶ ساله، زمانی که تنها ۱۴ سال داشت کار در یک کارگاه ساختمانی را در ایران شروع کرد. او به گزارشگران دیدبان حقوق بشر گفته که ۱۲ ساعت در روز و ۷ روز در هفته کار می‌کرده: "اگر یک روز مرخصی می‌گرفتید، تمام دستمزدتان را از دست می‌دادید."

باکر، ۱۶ ساله، وقتی ۱۴ ساله بود به همراه هفت افغان دیگر، در یک کارخانه تولید پوشاک در تهران شروع به کار کرد. او گفته که یک سال اول را بدون حقوق و هر روز از ۸ صبح تا نیمه‌های شب کار کرده و گاهی که نیاز به تولید بیشتر بود بیشتر از این هم کار می‌کرد. صاحب کارخانه به او گفته بود که اگر دوست ندارد با این شرایط کار کند، پولی هم دریافت نخواهد کرد.

ولید، وقتی ۹ ساله بود و عمه‌اش از پرداخت شهریه مدرسه‌اش سر باز زد، شروع به کار کرد. او گفته برای اینکه برادرش بتواند مدرسه برود، کار می‌کرده است. ولید گفته که در آغاز در یک مغازه کوچک لباس از ساعت ۷ صبح تا ۷ شب کار می‌کرد و در هر ماه تنها یک روز مرخصی داشت. او بعدها در یک رستوران مشغول به کار شد اما حقوقش کفاف زندگی او و برادرش را نمی‌داد.

او گفته است: "زندگی نمی‌کردم، فقط زنده بودم."

بدرفتاری پلیس ایران

"بازداشت خودسرانه، اخاذی و کار اجباری با تهدید به اخراج از ایران" از دیگر تجربه‌های کودکان و نوجوانان افغان در این کشور است که در این گزارش به آن اشاره شده است.

آنگونه که در این گزارش آمده، بسیاری از این کودکان به دیدبان حقوق بشر گفته‌اند که به خاطر روبرو نشدن با پلیس، در محل کار خود زندگی می‌کردند.

باکر که گفته در افغانستان نمی‌توانسته به تحصیلش ادامه بدهد و به همین دلیل در ۱۴ سالگی کشورش را ترک کرده، در ایران کار پیدا کرد اما نتوانست مدرک اقامت به دست بیاورد: "دو یا سه بار گیر پلیس افتادم و مجبور شدم هرچه پول داشتم به آنها بدهم تا آزادم کنند. خیلی سخت بود بنابراین آنجا را هم ترک کردم."

علی، ۱۶ ساله، گفته است که بیشتر از ۲۰ بار توسط پلیس تهران بازداشت شده است: "در ایران پلیس از ما متنفر بود. آنها ما را بازداشت می‌کردند و پول‌هایمان را می‌گرفتند. یک بار این اتفاق دو بار در یک هفته برایم افتاد و هرچه داشتم از من گرفتند."

به نوشته این گزارش چندین پسر به دیدبان حقوق بشر گفته‌اند که پلیس آنها را مجبور می‌کرده تا پایگاه پلیس را تمیز کنند.

ظاهر گفته که وقتی برای خرید بیرون رفته بود، بازداشت شد. او مدرک اقامتش را به پلیس نشان داد اما آنها او را به پایگاه پلیس بردند و مجبورش کردند تا دیروقت شب آنجا کار کند. کارهایی مثل شستن ظرف‌ها و تمیز کردن پایگاه.

در این گزارش یک پسر شانزده ساله دیگر افغان گفته که "آنها کارگری برای تمیز کردن پایگاه نداشتند و از مهاجران افغان برای این کار استفاده می‌کردند."

ازدواج کودکان

ازدواج کودکان از دیگر مواردی است که کودکان و نوجوانان و خانواده‌های افغان پناهجو در یونان از آن به عنوان دلیل بیرون شدن از افغانستان یاد کرده‌اند.

یک زوج افغان از ولایت هرات در غرب این کشور به دیدبان حقوق بشر گفته‌اند که یک مرد ۶۵ ساله که با گروه طالبان ارتباط داشته از دختر ۱۰ ساله آنها خواستگاری کرده بود. مادر این دختر گفته: "اگر قبول نمی‌کردیم، ما را می‌کشتند. او با آدم‌های قدرتمند رابطه داشت. من خواستگاری‌اش را قبول کردم چون چاره‌ای نداشتم اما برنامه‌ریزی کردم و شبانه فرار کردیم."

حبس طولانی کودکان و نوجوانان بدون همراه در یونان

جوانان افغان در جزیره لسبوس پس از ۳۰ ساعت پیاده‌روی از محلی که کشتی حامل آنها به خشکی رسیده بود، استراحت می‌کنند

رفتار با کودکان و نوجوانان پناهجو در جزیره‎های مختلف یونان، متفاوت است.

دیدبان حقوق بشر گفته است که اردوگاه‌های جزایر لسبوس، چیوس و ساموس با سیم‌های خاردار احاطه شده‌اند و گاهی کودکان و نوجوانان در این اردوگاه‌ها در فضاهای شلوغ و کثیف به همراه افراد بزرگسال نگهداری می‌شوند.

در ساموس، زندانی‌ها به دیدبان حقوق بشر گفته‌اند که تنها ۳۰ دقیقه در روز به آب دسترسی دارند.

عاصف، نوجوان ۱۷ ساله افغان در اردوگاه جزیره لسبوس به دیدبان حقوق بشر گفته که احساس می‌کند در زندان است. در این اردوگاه کودکان و نوجوانان بدون همراه، از افراد بزرگسال جدا نشده بودند. عاصف گفته است: "دیشب عده‌ای وارد اتاقم شدند و همه چیز را بردند. آنها می‌گویند که بچه‌ها باید محافظت شوند، اما همه‌اش حرف مفت است."

در این گزارش به نقل از کمیته حقوق کودکان و نوجوانان سازمان دیدبان حقوق بشر، زندانی کردن کودکان و نوجوانان بر مبنای وضعیت پناهجویی، نقض حقوق آنها خوانده شده و از تمام کشورها خواسته شده تا "به سرعت و به صورت کامل" زندانی کردن کودکان و نوجوانان مهاجر را متوقف کنند.

این سازمان همچنین از یونان خواسته است تا به روند رسیدگی به درخواست‌های کودکان و نوجوانان بدون همراه و خانواده‌هایی که فرزند دارند، سرعت ببخشد و زمان انتظار را برای انتقال کودکان و نوجوانان بدون همراه از اردوگاه به پناهگاه‌های مخصوص به حداقل ممکن برساند.

در این گزارش از دولت افغانستان نیز خواسته شده برای حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر خشونت‌های مسلحانه و دیگر انواع سوءاستفاده مانند ازدواج کودکان اقدام کنند.

همچنین دیدبان حقوق بشر از ایران خواسته تا دسترسی کودکان و نوجوانان افغان ساکن این کشور به تحصیل را تضمین کند و برای پایان "استفاده استثماری" از کودکان و نوجوانان در محیط‌های کاری و خشونت