ویکی‌لیکس از تماس‌های محرمانه آمریکا و آیت الله خمینی چه منتشر کرده؟

کامبیز فتاحیبی‌بی‌سی - واشنگتن

• 29 نوامبر 2016 - 09 آذر 1395

همرسانی

کپی رایت تصویرگتی ایماژ

Image captionمتن پیام آیت الله خمینی به دولت کار‌تر که توسط بی‌بی‌سی فارسی منتشر شده بود هم در اسناد ویکی لیکس آمده است

داستان انقلاب ایران روایت‌های ناگفته زیادی دارد، گوشه‌های تاریکی که بعد از گذشت حدود چهار دهه با انتشار اسناد طبقه بندی شده دولت آمریکا به تدریج در حال روشن‌تر شدن است.

پیام های دیپلماتیک جدیدی که سایت افشاگر ویکی‌لیکس منتشر کرده حاوی اطلاعات بحث برانگیزیست و تصویری تازه ای از وقایع پشت پرده انقلاب ارائه می دهد.

بنا بر یک سند، ویلیام سالیوان، سفیر آمریکا در تهران، یک روز قبل از خروج شاه از کشور، به واشنگتن گزارش می‌دهد که فرماندهان ارتش شاهنشاهی به فرستاده نظامی کارتر در ایران - ژنرال رابرت هایزر - گفته اند که به طور اصولی با رئیس جمهور شدن مهدی بازرگان مشکلی ندارند.

سفیر آمریکا که کار شاه را تمام شده می دید و نخست وزیر سکولار، شاپور بختیار، را مردی خیالباف توصیف می کرد، چاره کار را تاسیس حکومت جمهوری اسلامی بر مبنای تفاهم ارتش و هواداران آیت الله خمینی می دانست.

در گزارشی دیگر، آقای سالیوان به کاخ سفید می‌گوید شاه از این که کار‌تر با اعزام علنی یک مقام ارشد نزد آیت الله خمینی در نوفل لوشاتو مخالفت کرده است، عصبانیست.

روشن نیست که این حرف‌های سالیوان تا چه حد صحت داشته باشد؛ اسناد موجود همواره حکایت از آن داشته که شاه به هرگونه تماس آمریکا با مخالفانش به ویژه آیت الله خمینی حساس بوده و آن را خیانت می‌دانسته است.

به علاوه، اکثر گزارش های ژنرال هایزر به کارتر همچنان در حالت طبقه بندیست، برای همین معلوم نیست که کدام یک از فرماندهان ارشد ارتش پیش از خروج شاه از کشور، با تبدیل شدن ایران به حکومت جمهوری و رئیس جمهور شدن مهدی بازرگان مشکلی نداشته است.

از طرف دیگر، کار‌تر بعد‌ها در کتاب خاطرات خود سفیرش در تهران را به ارسال گزارش‌های نادرست و اقدامات «خیانت آمیز» متهم کرد. این در حالیست که بنا بر اسناد، رئیس جمهوری آمریکا و دستیارانش به خوبی از تماس های سالیوان با سران مخالفان - مهدی بازرگان و محمد بهشتی - با خبر بودند.

البته ویکی‌لیکس با انتشار این مجموعه جدید دست به افشاگری بزرگی نزده چرا که بیشتر این پیام ها را آرشیو ملی آمریکا در سال ۲۰۱۴ میلادی از حالت طبقه بندی خارج کرده بود.

محتوای بسیاری از این اسناد امسال توسط بی‌بی‌سی فارسی در مجموعه «آیت‌الله خمینی و انقلاب ایران به روایت اسناد آمریکا» به اطلاع مخاطبان رسیده بود، از جمله اینکه تماس مستقیم آمریکا و آیت الله خمینی چطور شروع شد یا وعده‌های آیت الله خمینی به آمریکا چه بود.

اسناد جدید همچنین شواهدی تازه از تماس های آمریکایی‌ها با محمد بهشتی، مغز متفکر حزب جمهوری اسلامی، ارائه می کند که بنا بر تحقیقات نگارنده از دیدارها و مذاکرات محرمانه با مقامات آمریکایی ابایی نداشته است.

انتشار این مطالب در بی‌بی‌سی انکار مقامات ایران را در پی داشت و از جمله آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، بی‌بی‌سی را به جعل سند درباره تماس‌های آیت الله خمینی با آمریکا متهم کرد.

شمار زیادی از اسناد انقلاب ایران مانند گزارش «اطلاعات درباره آیت الله خمینی» مورخ ۹ ژانویه ۱۹۷۹یا سند «ایده‌های خمینی» مورخ ۱۸ ژانویه ۱۹۷۹ هنوز در حالت طبقه بندی شده بسر می برد.

Image captionاسناد جدید همچنین دامنه تماس‌های آمریکایی‌ها با محمد بهشتی، مغز متفکر حزب جمهوری اسلامی را روشن‌تر می‌کند

هم‌رسانیچگونه می‌توانید این مطلب را به دیگران برسانید