Iran-Economy
مرکز مطالعات لیبرالیسم–  یوحنا نجدی و سعید قاسمی‌نژاد: نوسان کم‌سابقه دلار و یورو در کنار استمرار رکود در بازار مسکن و بورس را از جمله مهمترین خبرهای اقتصادی دو هفته پایانی تابستان امسال می‌توان برشمرد. این در حالی است که علاوه بر مقام‌های دولتی و فعالان صنفی، کارگران شرکت‌های خودروسازی نیز رفته‌رفته مجبور شدند تا نسبت به کمپین “خرید خودرو صفر، ممنوع” واکنش نشان دهند. اعلام جدیدترین شیوه‌های زمین‌خواری و ورشکستگی و بدهی سنگین ایرلاین‌ها نیز از دیگر خبرهای اقتصادی مهم دو هفته پایانی شهریورماه امسال به شمار می‌روند.
ورشکستگی بیش از ده ایرلاین
مدیر مالی “شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران” روز ۳۰ شهریورماه از “افزایش ۶٢ درصدی” بدهی شرکت‌های هواپیمایی از سال ٩٢ تا کنون خبر داد و گفت که بدهی این شرکت‌ها از ۵٣٧ میلیارد به ۸۷۴ میلیارد تومان رسیده است.
اختر اسماعیلیان از شرکت‌های “ماهان” با ٣۴٨ میلیارد تومان، “آسمان” با ٢۵٣ میلیارد تومان، “ایران‌ایر” (هواپیمایی جمهوری اسلامی) با ٢٢٠میلیارد تومان، و “ایران‌ایرتور” با ۵۴ میلیارد تومان بدهی به عنوان مهم‌ترین شرکت‌های بدهکار به “شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی” نام برد.
به گفته وی، به تازگی نیز «حساب‌های بانکی شرکت های هواپیمایی بدهکار از سوی “وزارت اقتصاد و امور دارایی” مسدود شده است».
در خبری مرتبط با حمل و نقل هوایی در ایران، یک عضو “کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی” روز ۲۵ شهریورماه گفت که «رانت‌های زیادی» در این حوزه وجود دارد.
محمد فیروزی با بیان این‌که «بیشترین زیان ناشی از این رانت‌ها را مسافران می‌ببینند» افزود که مجموعه‌ی صنعت هوایی با وجود «استفاده از امکانات دولتی و بیت‌المال، کمترین خدمت‌رسانی را به مردم دارند».
آقای فیروزی فعالیت برخی از شرکت‌ها در حوزه حمل و نقل هوایی را “مافیایی” توصیف و اضافه کرد که «این شرکت‌ها زد و بندهایی در بخش حمل و نقل هوایی دارند که در نهایت بدون آن‌که خدمات‌رسانی مناسبی داشته باشند، به کار خود ادامه می‌دهند».
در همین حال، مدیرعامل “شرکت فرودگاه‌های کشور” شامگاه ۲۳ شهریورماه در یک برنامه زنده تلویزیونی با تاکید بر این‌که «بابت طلب خود از ایرلاین‌ها دنبال ‌جنجال‌ نیستیم»، ‌ گفت: «همین که ما‌ وصول مطالبات خود را پیگیری کردیم موضوع از سوی برخی ایرلاین‌ها رسانه‌ای شد در حالی که ما فقط در وصول مطالبات جدیت داریم.»
رحمت‌الله مه‌آبادی‌ با اشاره به اینکه ایرلاین‌ها بابت هر مسافر داخلی و خارجی به ترتیب رقم ۷، و ۳۵ هزار تومان روی بلیط دریافت می‌کند، ادامه داد: «ایرلاین‌ها بابت این دریافت نقدی هیچ پرداختی به ما ندارند و فقط از همین محل، ۱۲۰ میلیارد تومان از ایرلاین‌ها طلب داریم.»
وی با بیان این‌که «بیش از ۱۰ ایرلاین‌ ورشکسته داریم که بدهی خود را به شرکت فرودگاه‌ها پرداخت نکرده‌‌اند» از ایرلاین‌ها خواست که «اگر نمی‌توانند خدمات ارائه کنند، این موضوع را اعلام کنند چون در غیر این‌صورت، مشکلات‌شان را به سازمان‌های دیگر منتقل می‌کنند».
جدیدترین شیوه‌های زمین‌خواری
آن‌گونه که روزنامه‌های ایران می‌گویند، جدیدترین موارد زمین‌خواری در کشور به “کویرخواری”، “رودخواری”، و “دریاخواری” رسیده است.
روزنامه “شرق” چاپ تهران، در شماره روز ۲۶ شهریورماه خود با انتشار گزارشی از وجود «۵۰۰ پرونده زمین‌خواری در گردنه حیران» و همچنین زمین‌خواری “چند هزار هکتاری در شیراز” تحت عنوان “وقف” خبر داد.
در همین خصوص، کاظم پالیزدار، مشاور اسحاق جهانگیری (معاون ‌اول رییس‌جمهوری اسلامی) با بیان اینکه «جنگل‌خواری هم به‌تازگی مُد شده» به “شرق” گفت: «در کلاردشت بعضا با مصادیقی از این دست روبه‌رو شدیم که در نوع خود شاهکار معماری محسوب می‌شد و در مکان‌های صعب‌العبوری به ساخت‌وساز اقدام کردند که‌ گاه محال به نظر می‌رسد.»
روزنامه “آرمان” هم در شماره روز ۲۱ شهریورماه خود با اشاره به تصاحب بخشی از “کویر مرکزی ایران” نوشتکه بعد از زمین‌خواری، حالا «نوبت به کویرخواری رسیده است».
این گزارش، از زمین‌خواری آبادی کوچکی به نام “فرحزاد” در فاصله سه کیلومتری روستای “مصر” در کویر مرکزی ایران خبر داد و نوشت که مدعی زمین‌های این منطقه، با وجود “هشدارهای مقام‌های مسوول محلی” اما با دیوارکشی اقدام به تصرف این زمین‌ها کرده است.
این روزنامه صبح تهران دو روز پیش‌تر نیز با انتشار بخش‌هایی از اظهارات مهدی هاشمی، رییس “کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی” درباره آغاز پدیده “رودخواری” و تصاحب حریم رودخانه‌ها از قول وی نوشت که «نسخه‌های جدید زمین‌خواری با عناوین مختلفی چون رودخواری، کوه‌خواری و دریاخواری وارد بازار فساد در کشور شده‌اند».
“آرمان” هم‌چنین از قول محمدجواد نظری‌مهر، دیگر عضو “مجلس شورای اسلامی” نیز افزود که در حال حاضر «دیگر دریایی باقی نمانده که دریاخواری انجام گیرد» و ساخت‌وساز در سواحل و حریم دریا به حدی است که «باید برای دیدن سواحل از بالگرد استفاده کرد».
در خبری دیگر در همین خصوص، معاون “دادستان تهران”، روز ۲۸ شهریورماه در گفتگو با “خبرگزاری جمهوری اسلامی” (ایرنا) با هشدار نسبت به زمین‌خواری در زمین‌های شمال تهران خاطرنشان کرد که این زمین‌ها «سند مالکیت ندارند» و «خطر بزرگی کنار گوش پایتخت به شمار می‌روند».
مرتضی تورج این زمین‌ها را “ده هزار هکتار زمین در شمال تهران” و “دارای ارزش ملی و منابع طبیعی” توصیف کرد.
در ماه‌های اخیر گزارش‌های متعددی از زمین‌خواری به ویژه توسط نهادهای حکومتی در جمهوری اسلامی ایران منتشر شده که تقریبا در تمامی آن‌ها، رد پای نهادهای حکومتی به چشم می‌خورد.
از جمله، عزت‌الله خان‌محمدی، “فرماندار شهرستان شمیرانات” خردادماه امسال گفت که نیروهای مسلح، ۸۱۸ هکتار از اراضی ملی این شهرستان را تصرف کرده‌اند.
ادامه کمپین “خرید خودرو صفر، ممنوع“
روز ۲۹ شهریورماه شماری از کارگران کارخانه‌های خودروسازی ایران در اعتراض به ادامه فعالیت کمپین “خرید خودروی صفر، ممنوع” در مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی دست به تجمع زدند.
بر اساس تصاویری که از این تجمع در خبرگزاری‌ها منتشر شده، حدود ۵۰ کارگر معترض پلاکاردهایی با مضامینی هم‌چون «خرید خودروی داخلی، حمایت از اشتغال کارگر» و «آیا فکر نمی‌کنید وضعیت معیشتی کارگران خودروسازی نگران‌کننده است؟» در دست گرفته بودند.
در همین خصوص، تقی مهری، رییس “پلیس راهنمایی و رانندگی” روز ۱۶ شهریور از کاهش ۱۵ درصدی شماره‌گذاری خودروهای نو داخلی در ایران در پنج ماه نخست امسال خبر داد و  در عین حال گفت که شماره‌گذاری خودروهای وارداتی ۱۷ درصد و شماره‌گذاری موتورسیکلت نیز ۲۰ درصد، نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.
در این میان، با وجود این‌که یکی از اصلی‌ترین دلیل اعتراض‌ها به خرید خودروی داخلی، کیفیت پایین خودروی “پراید” عنوان شده، مدیرعامل “گروه خودروسازی سایپا” از لغو توقف تولید پراید خبر داده است.
مهدی جمالی در آخرین روز شهریورماه در گفتگو با خبرگزاری “مهر”، گفت: «توقف تولید پراید جزو برنامه فعلی سایپا نیست چرا که این خودرو بازار خود را دارد و علاوه بر تامین بازار داخلی، صادرات آن به کشورهای دیگر نیز انجام می‌شود.»
وی میزان استقبال مردم از طرح ویژه پیش‌فروش خودروی این شرکت را “بی‌نظیر” توصیف کرد و افزود: «خود ما هم انتظار آن را نداشتیم.»
آقای جمالی با ابراز “تعهد” نسبت به ایجاد “یک تحول اساسی در سایپا” طی دو سال آینده خاطرنشان کرد که «ظرف یک ماه آینده نیز محصول جدید این گروه خودروسازی که طراحی کاملا ایرانی دارد، ارائه خواهد شد».
از چندی پیش، کمپین “خرید خودروی صفر، ممنوع” در شبکه‌های اجتماعی ایران به راه افتاده که ضمن مقایسه‌ قیمت و کیفیت خودروهای داخلی و خارجی از مردم ایران می‌خواهد با خودداری از خرید خودروی صفر داخلی، عملا دولت و صنایع خودروسازی ایران را به تجدیدنظر در سیاست‌های خود وادار کنند.
استمرار رکود در بازار مسکن
بازار مسکن در ایران همچنان رکود کم‌سابقه‌ای را تجربه می‌کند به طوری که افزایش وام بانک مسکن نیز تاثیری بر این رکود نداشته است.
“مرکز آمار ایران” روز ۱۶ شهریورماه با انتشار گزارشی اعلام کرد که شهرداری تهران در سال ۱۳۹۳، تعداد ۱۰ هزار و ۱۸۵ پروانه ساختمانی صادر کرده است که این آمار نسبت به سال پیش از آن، ۵۲/۳ درصد کاهش نشان می‌دهد.
این گزارش همچنین می‌افزاید که در سال ۱۳۹۳ تعداد ۱۳۵ هزار و ۲۴ پروانه ساختمانی توسط شهرداری‌های کل کشور صادر شده که این رقم نیز نسبت به سال پیش از آن، ۴۱/۷ درصد کاهش داشته است.
با وجود استمرار رکود در بازار مسکن اما به گفته فعالان صنفی، نرخ اجاره بها در تهران افزایش یافته است و بهای مسکن نیز از زمستان افزایش خواهد یافت.
حسن محتشم، رییس “انجمن صنفی انبوه‌سازان تهران” در آخرین روز شهریورماه در گفتگویی با خبرگزاری “ایسنا” با ابراز امیدواری نسبت به آغاز “تحرک در بازار مسکن” از اواخر دی ماه امسال، پیش‌بینی کرد که این تحرک، «طبیعتا با افزایش نسبی قیمت همراه می‌شود».
وی با اشاره به رکود طولانی‌مدت در بازار مسکن تصریح کرد: «بخش مسکن از سال ۱۳۹۲ با رکود مواجه بوده و سال ۱۳۹۳ هم اوج رکود بود. امسال هم که در شش ماهه اول سال در رکود به سر برده است.»
رییس “کمیسیون تخصصی مشاوران املاک ایران” نیز روز ۱۷ شهریورماه اعلام کرد که «اجاره بها در تابستان امسال نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد رشد داشته است».
حسام عقبایی در عین حال افزود که «با توجه به نزدیک شدن به فصل پاییز و کاهش جابه‌جایی‌ها در مهرماه، شاهد کاهش حجم معاملات اجاره هستیم».
نوسان کم‌سابقه دلار و یورو؛ بورس ایران به اندازه یک قهوه‌فروشی در امریکا!
بهای دلار و یورو در دو هفته پایانی تابستان امسال نوسان چشم‌گیری را در بازار ارز ایران از سر گذراند؛ دلار اگرچه در آغاز و پایان این مدت، به بهای یکسان ۳۳۸۹ تومان در بازار تهران معامله شد اما با این وجود، ارزش آن در ۲۲ شهریورماه به ۳۵۰۰ تومان رسید که این رقم در دو سال گذشته، “بی‌سابقه” بود و نسبت به نیمه‌ی اول سال ۱۳۹۲، افزایش قیمت حدود ۶۰۰ تومانی را نشان می‌داد.
قیمت یورو هم در ابتدا و انتهای این مدت روی ۳۸۴۵ تومان باقی ماند اما بهای آن در ۲۳ شهریورماه به حدود ۴۰۰۰ تومان نیز رسیده بود.
قیمت سکه تمام بهار آزادی با کاهش قابل توجه از ۹۱۵ هزارتومان در ۱۶ شهریورماه به ۹۰۸ هزار تومان رسید و سکه نیم بهار آزادی نیز از ۴۶۹ هزار تومان به ۴۶۵ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش یافت.
بورس اوراق بهادار تهران اما در ادامه‌ی روند ریزشی خود در شهریورماه، روزهای سختی را برای اهالی تالار شیشه‌ای رقم زد.
شاخص بورس تهران در شهریورماه، دز مجموع بیش از ۳۶۴۰ واحد افت کرد و با شکستن کانال‌های ۶۲، ۶۳ و ۶۴ هزار واحدی، وارد کانال ۶۱ هزار واحدی شد به طوری که بالغ بر ۴۲۱۸ میلیارد ریال سهم و ملک دولتی در شهریور ماه امسال به دلیل فقدان خریدار روی میز بورس، فرابورس و مزایده باقی ماند.
این شاخص در آخرین روز شهریورماه بعد از پنج روز بالاخره مثبت شد و در کانال ۶۱ هزار واحدی به کار خود پایان داد.
شاهین چراغی، رییس “هیات مدیره کارگزاری مهرآفرین” در خصوص شرایط کنونی بورس تهران گفت که «ارزش کل بازار سهام ایران با تمام صنایع و شرکت‌های حاضر در آن، با ارزش شرکت امریکایی استارباکس که تنها یک قهوه‌فروشی زنجیره‌ای است برابری می‌کند».
این فعال بازار سهام با اشاره به این‌که ارزش کل سهام شرکت استارباکس (starbucks) بالغ بر ۸۰ میلیارد دلار با “قابلیت نقدشوندگی بسیار بالا” است خاطرنشان کرده که «ارزش کل سهام شرکت‌های عضو بورس تهران نیز نزدیک به همین عدد است با این تفاوت که قابلیت نقدشوندگی ندارد».