جنب‌و جوش و آماده‌شدن برای استقبال از سال جدید را می‌توانید از در و دیوار این محله ببیند. صلیب‌های چوبی و فلزی که به بالای درها آویخته شده اند و سایه درخت‌های کاج سبزی که از پشت پرده‌ها به چشم می‌خورند.
« محبت نیوز» – اینجا فارسی زبان دوم است. «وحیدیه» محله‌ای است لابه‌لای حاشیه شرقی تهران که بیش تر ساکنان آن ارامنه‌ای هستند که حالا سال‌ها است بومی تهران شده اند. این روزها که نزدیک به عید نو‌ئل و جشن‌های سال نو مسیحی است، جنب‌و جوش و آماده‌شدن برای استقبال از سال جدید را می‌توانید از در و دیوار این محله ببیند. صلیب‌های چوبی و فلزی که به بالای درها آویخته شده اند و سایه درخت‌های کاج سبزی که از پشت پرده‌ها به چشم می‌خورند تا تزیینات طلایی و قرمزی که در مغازه‌ها آماده اند که به خانه‌ها بروند و پوسترهای کنسرت‌های سال نو خوانندگان ارمنی در باشگاه های«آرارات» و «ارمنستان» روی در دیوار مغازه‌ها همه نشان از این دارد که عید به این محله نزدیک است.
وحیدیه یا محله «زرکش»، یکی از محله‌های منطقه ۸ شهرداری تهران است. این محله از شمال به خیابان «شهید ثانی»، از جنوب به «بلوار دماوند»، از شرق به خیابان «شهید سهیلیان» و خیابان «افشاری» و از سمت غرب به «بلوار گلستان»، «مسیل باختر» و خیابان «سلیمی افضل» منتهی می شود. این خیابان در گسترش سوم تهران، از سال ۱۳۳۴ به بعد مسکونی شد. نام زرکش نیز یادگار این دوره است که پزشکی به اسم «حمید زرکش» در آن ساکن بوده است.
با گسترش محله، بخشی بزرگی از مهاجران ارمنی که در پل کن مستقر شده بودند، به این جا آمدند، ساکن شدند و کلیسا و مراکز درمانی ساختند. با گسترش محله، تعداد دیگری از ارامنه ساکن تهران که در نقاط دیگر بودند نیز به این منطقه آمدند و وحیدیه بعد از منطقه «بهجت‌آباد»، دومین مرکز ارمنی نشین تهران شد؛ محله‌ای که روزهای یک شنبه صدای زنگ ناقوس کلیساهایش در فضا می‌پیچید و در این روزها که به سال نو مسیحی نزدیک می‌شویم، رنگ و روی سال تازه را می‌گیرد.
به گفته «آیدا»، برنامه آماده‌سازی برای سال نو از هفته دوم آذر(ماه دسامبر) آغاز می‌شود. آیدا ۳۴ ساله است و در یک آرایشگاه زنانه کار می‌کند. او می‌گوید:«ما از اول دسامبر شروع به تمیز کردن و آماده‌سازی خانه برای سال نو می‌کنیم.»
این آماده‌سازی شامل خرید لوازم جشن سال نو و درست کردن درخت کاج است. آیدا می‌گوید:«تا ده، دوازه سال پیش بیش تر ارمنی‌ها درخت کاج واقعی داشتند که برای سال نو آماده می‌کردند. اما حالا به خاطر این که بسیاری از خانواده‌ها علاقه‌ندارند به طبیعت آسیب برسانند، از درخت‌های مصنوعی استفاده می‌کنند.»
از لابه‌لای حرف‌های او متوجه می‌شوم که حتی کسانی که خیلی معتقد به گرفتن جشن نیستند هم یک درخت کاج کوچک مصنوعی در کنار پنجره می‌گذارند. البته خودش از کسانی است که معتقد به آماده کردن درخت با تزیینات زیاد است. او ۱۰ سال است ازدواج کرده و شوهرش خلبان است و یک دختر هفت ساله به اسم «ژاسیمین» دارد:«دوست دارم ژاسی با آیین‌های اجدادی ما آشنا شود و همین‌طور که من از مادرم یاد گرفتم برای سال نو چه کارهایی بکنم، او هم یاد بگیرد و این آیین‌ها در خانواده ادامه پیدا کند.»
برخلاف مغازه های خیابان «میرزای شیرازی» و سایر بخش‌های شهر تهران مثل بازار «قائم» تجریش که پر از مغازه‌هایی با تزیینات کریسمس هستند، این جا تعداد مغازه‌ها کم تر و وسایل فرق می‌کند.
«وازگن» که فروشنده یکی از همین مغازه‌ها است، می‌گوید:«مغازه‌های میرزای شیرازی بیش تر مخصوص مسلمانانان است که وسایل کریسمس هم می‌آورند. اما بیش تر مغازه‌هایی که در این محله هستند، خودشان ارمنی هستند و برای ارامنه که با این آیین و آداب آشنایی دارند، تزیینات می‌آورند. بیش تر ارامنه اصیل، وسایل سال نو را دارند و آن‌هایی را هم که بخواهند، از ارمنستان می‌آورند. »
گفته می شود ورود ارامنه به تهران از دوره کریم‌خان زند، وقتی آغاز شد که «وکیل‌الرعایا» تصمیم گرفت در بازار تهران صنعت‌گری را راه‌اندازی کند. به همین دلیل ۱۰ خانواده از ارامنه «جلفا» اصفهان را انتخاب کرد و به تهران آورد تا حرفه خود را دنبال کنند. این ۱۰ خانواده در پشت حصار تهران در منطقه بازار مستقر شدند و نخستین کلیسای تهران را نیز در کوچه‌ای پشت دروازه «شاه‌عبدالعظیم» ساختند؛ کوچه‌ای که به نام «کوچه ارامنه» معروف است.
وازگن می‌گوید که سال‌ها است مسلمانان با سایر معتقدان به ادیان دیگر در تهران کنار هم زندگی می‌کنند. او دانشجوی جامعه‌شناسی است و در کنار درس خواندن در این مغازه هم کار می‌کند. وازگن می‌خواست حقوق بخواند و رتبه‌اش هم برای انتخاب رشته حقوق در دانشگاه تهران کافی بود اما می گوید به دلیل این که حقوق اسلامی تدریس می‌شود، او نتوانست این رشته را انتخاب کند.
همین‌طور که همراه آیدا از مقابل کلیسا رد می‌شوم، می‌پرسم عید شما از ۲۵ دسامبر شروع می‌شود؟ می‌گوید:«نه؛ ما تولد عیسی را در دسامبر جشن نمی‌گیریم. سال نو ما هم اول ژانویه آغاز می‌شود اما ارامنه برخلاف سایر مسیحی‌ها معتقدند که مسیح در ششم ژانویه به دنیا آمده است.»
آیدا می گوید:«ما ارامنه عیدمان را از اول ژانویه آغاز می‌کنیم و برای خواندن دعای تولد عیسی مسیح، شش روز بعد از جشن سال نو به کلیسا می‌رویم. ارمنی‌های ایران مانند سایر ایرانی‌ها برای شام سال نو سبزی پلو ماهی با کوکو می‌خورند. »
همین‌طور که با او در محله قدم می‌زنم، به قنادی «ماسیس» می‌رسم. می‌دانم نخستین قنادهای تهران ارمنی بوده‌اند. آیدا می‌گوید: «ما شیرینی‌های ویژه‌ای برای سال نو داریم. اما مهم ترین آن‌ها “گاتا” و “پیروک” است.»
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar