مصاحبه با احمد شهید درباره گزارش وضع حقوق بشر ایران

• 28 اکتبر 2015 - 06 آبان 1394

هم‌رسانی

احمد شهید، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد گزارشی بسیار انتقادآمیز از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر کرد و در آن افزایش شمار اعدام‌ها، نقص نظام قضایی و سرکوب روزنامه‌نگاران، ناراضیان و زنان را محکوم کرد.

بهمن کلباسی خبرنگار ما در نیویورک درباره این گزارش با آقای شهید مصاحبه ای انجام داد.

آقای شهید در این گزارش از توافق هسته ای با ایران استقبال کرده اید. تاثیر آن توافق بر وضعیت حقوق بشر در ایران چه خواهد بود؟

این حرف من دو یا سه دلیل داشت. یکی اینکه آن توافق محصول تعامل سیاسی دولت تازه بود و خوب است که به ثمر رسیده. دیگر اینکه آن توافق می تواند به رفع تحریم ها منجر شود که تاثیری خیلی منفی بر اقتصاد داشته و ما همچنین نگران تاثیر تحریم ها بر جنبه های انساندوستانه هستیم. بنابراین رفع آن نگرانی ها چیزی است که ما از آن استقبال می کنیم.

نکته دیگر اینکه یادآوری می کنیم که صلح، توسعه و حقوق بشر همه به هم مرتبط هستند و نمی توان بدون یکی به دیگری رسید. اما امید من این است که وقتی با ایران تعامل بیشتری صورت گیرد از جمله در زمینه تجارت و تماس با جهان خارج، در آن صورت شاید اولویت های داخلی نسبت به گذشته تغییر کند و شاهد تغییری به سوی رفتار بهتر نسبت به خارج باشیم.

صدای منتقدان را هم شنیدید. کسانی که می گویند که این توافق به تثبیت نیروهای سرکوب در ایران کمک می کند و وضعیت حقوق بشر بدتر هم خواهد شد. پاسخ شما چیست؟

خوب باید در کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت به این مسئله نگاه کرد. شاید در میان مدت گفته شود که طرح نگرانی ها در باره ایران کم شود، اما من فکر می کنم که این فرض غلط است چون نگرانی ها درباره حقوق بشر ادامه دارد و ادامه خواهد داشت تا اینکه به آنها رسیدگی شود.

اما تحریم ها قبلا همچنین بر اصلاح طلبان در ایران اثر گذاشته. یعنی کسانی که پیشتاز مطالبات حقوقی بودند و در زمینه حقوق بشر پیشگام بودند، برای آنها مهم بود که با جهان خارج ارتباط داشته باشند، مثلا در جستجوی فرصت های تحصیلی برآیند. اما همه اینها تحت تاثیر تحریم ها قرار گرفت.

در این گزارش همچنین آورده اید که نوع برخورد مقام های ایران قدری با گذشته فرق کرده. تفاوت اصلی این بار کجا بوده؟

یکی این است که آنها اکنون یک دور مذاکرات در مورد یک مسئله مهم با من داشته اند: مساله قاچاق مواد مخدر و اعدام های مربوط به آن. بنابراین من امیدوارم که این نگرش ادامه و گسترش یابد و به من اجازه دسترسی در ارتباط با سایر موارد داده شود. به علاوه من با توجه به دیدار روز گذشته ام با سفیر ایران می توانم بگویم که در ایران یک مناظره داخلی جریان دارد - که در مورد چگونگی برخورد با این کندوکاوهای علنی یکصدا نیست - اما عناصری هستند که فکر می کنند تعامل به نفع آنهاست.

آیا هیچ امیدی هست که اجازه سفر شما به ایران را بدهند؟

فکر نمی کنم امکان بازدید من در آینده نزدیک از ایران وجود داشته باشد. اما فکر می کنم بحث درباره بهترین راه انجام این کار ادامه خواهد یافت. من فکر می کنم مقام های ایران بیش از پیش تشخیص خواهند داد که به نفع آنهاست که من به این کشور بروم. اگر آنها الان ناراحت هستند که گزارش من به اندازه کافی دیدگاه آنها را منعکس نمی کند دلیلش این است که آنها به اندازه کافی با من تعامل ندارند.

در این گزارش این تصویر کلی را به دست می دهید که وضعیت حقوق بشر بهتر نشده و در مواردی حتی بدتر شده. پاسخ شما به کسانی که می گویند ایجاد پست گزارشگر ویژه تاثیری نداشته چیست؟

من می گویم که گزارش های من در این ۴ سال و نیم، به کسانی که صدایشان به گوش کسی نمی رسد فرصت حرف زدن داده،‌ نگرانی ها و موارد نقض حقوق بشر در ایران را مستند کرده، و باعث ایجاد فضای بحث در داخل ایران شده. بدون این گزارش ها به عهده ایرانی ها خواهد بود که نگرانی هایشان را به روشنی بیان کنند و وقتی چنین کنند احتمالش زیاد است که با اتهام تبلیغ علیه نظام یا اتهامات امنیتی دیگر روبرو شوند.

به علاوه اکنون در سطح بین المللی آگاهی بیشتری نسبت آنچه در ایران می گذرد وجود دارد. وقتی از این مسائل صحبت می شود تغییراتی به دنبال می آید. بدون شک سکوت راه حل نیست. وقتی مشکلاتی در یک کشور وجود دارد باید به طور علنی در مورد آنها صحبت کرد.