کتاب‌خوان؛ 'تبریز در وحشت'
GETTY IMAGES
مطالعه تاریخ برای ما، اگر موضوع آن ایران معاصر باشد، هم شیرین است و هم تلخ. به خصوص روایت پرماجرای یکی از بزنگاه‌های حساس تاریخ ایران، یعنی دوران انقلاب مشروطیت و مسائل مربوط به آن.
تاریخ روزگاری نه چندان دور که همواره به آن ارجاع داده شده‌ایم ومی‌شویم و روایت سرزمینی تکه و پاره ناشی از حماقت و بی‌کفایتی حکومت مرکزی و حقارت ملوک رعیت‌خوار محلی در کنار پیامدهای ناگزیر و کج‌روی‌های جنبش مشروطه و منفعت‌طلبی‌های سلطه‌جویانه قدرقدرت‌های آن روزگار یعنی روسیه و انگلستان و تازه‌رسیدگانی چون آمریکا و آلمان.
دوره انقلاب مشروطیت و همه حوادث ریز و درشت قبل و بعد از آن در تهران و تبریز و دیگر جاهای ایران، گویی برگشتگاه دایره‌وار ایرانیان به یک نوع آشوبناکی پایان‌ناپذیر است.
در این میان، آنچه در دوران معروف به استبداد صغیر طی یازده ماه بر تبریز و مردم این شهر گذشت، از تلخ‌ترین دوره‌های تاریخی یک گوشه از ایران معاصر است که پیوند می‌خورد با ورود نیروهای روسیه به این شهر و اخراج رهبران مشروطه از تبریز و باقی رویدادهایی که مطالعه روایات و جزئیات و اسناد آنها هنوز که هنوز است تکان‌دهنده است و حیرت‌انگیز. دوران مشروطه همان‌قدر که ازمهم‌ترین نقاط عطف تاریخ معاصر ایران در عزیمت اجتماعی و سیاسی به سمت قانون محسوب می‌شود، گویی خود طلسمی درانداخته است بر حیات و دوام قانون در ایران که صد سال پس از آن روزگار نیز، همچنان همه مصائب بر سر حکومت قانون است.
پیشخان
IRLOGOS.COMتبریز در وحشت
بیراه نیست اگر سال ۱۲۸۸ را سیاه‌ترین سال تبریز در تاریخ معاصر قلمداد کنیم. سالی که این شهر در پی رویارویی مجاهدان مشروطه‌خواه با استبدادطلبان به دو پاره تقسیم شده بود و نیروهای وابسته به محمدعلی شاه نیز از راه رسیدند و با محاصره شهر و فرا رسیدن زمستانی سخت، چنان قحطی عظیم و هولناکی مردم تبریز در حال مقاومت را فراگرفت که روایت‌ها از آن گاه به افسانه شباهت می‌یابند. به روایت سید حسن تقی‌زاده، از رهبران پربحث مشروطه، "گرسنگی و قحطی بسیار شدید و هولناکی روی داد که مردم فقیر در کوچه‌ها می‌مردند. در همسایگی ما تاجری مشروطه‌طلب بود، یک روز گفت که در کوچه خودمان دیدم شخص فقیری نشسته و یونجه می‌خورد. از وی پرسیدم: «داداش چه می‌کنی؟» گفت: «یونجه می‌خوریم و اگر یونجه هم تمام شد برگ درخت‌ها را می‌خوریم و دمار از روزگار محمدعلی شاه خونخوار، سفاک و آدمکش درمی آوریم.»"
با این حال، موضوع فقط گرسنگی و تلف شدن مردم نبود. در آخرین روزهای مقاومت تبریز در دوران استبداد صغیر، نیروهای روسیه آماده می‌شدند برای ورود به شهر تبریز و افزون بر درگیری‌ها خونبار میان کسانی که اسلحه در دست داشتند، مردم نیز زیر فشار قحطی و آشوب اجتماعی کم‌کم یا به جان هم می‌افتادند یا نفس‌های خود زیر سایه رعب و وحشتی وصف‌ناشدنی را می‌شمردند. از یک سو انقلابیون همچنان بر سر موضع بودند و از دیگر سو پیامد دخالت روسیه را تضعیف و شکست و خروج خود از تبریز می‌دیدند. در این اوضاع به معنای دقیق کلمه آشفته و هراسناک، تبریز تبدیل می‌شود به کانونی برای تبادل تلگراف‌های بی‌شمار میان طرف‌های درگیر بحران. کتاب «تبریز در وحشت» کتابی است تازه منتشرشده حاوی اسنادی نویافته از متن همین تلگراف‌ها که در روزهای اوج وحشت در دو ماه آخر مقاومت تبریز بین باغ شاه، باسمنج، تلگراف‌خانه تبریز و تلگراف‌خانه کنسولگری انگلستان در این شهر رد و بدل شده است. اسناد این کتاب ۱۳۴ صفحه‌ای که نشر لوگوس آن را منتشر کرده است، به همت غلامعلی پاشازاده، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز، با همکاری نصرت‌الله نجفی، پژوهشگر آزاد، فراهم آمده است.
از مجموعه کتاب‌خوان بخوانید:
ادبیات و روانپزشکی
NILOOFARPUB.COM
نقش ادبیات چیست؟ این پرسش ظاهراً ملال‌انگیز را اگر با یک روانپزشک اهل ادبیات در میان بگذارید، احتمالاً جواب ساده و مختصرش این است: به آزمون گذاشتن هیجانات و افکار و رفتارهای آدمی و تبیین آنها و ابهام‌زدایی از آنها.
اما به طور خاص و با پیدایش حوزه علوم انسانی پزشکی در یک دهه اخیر، می‌توان جواب این پرسش را در استفاده علوم انسانی پزشکی از «متن» و ارتباط هنر و علوم انسانی با روانپزشکی پیدا کرد.
کتاب «ادبیات و روانپزشکی» که به تازگی ترجمه فارسی آن منتشر شده است، مجموعه مقالاتی است که «فمی اُیبُد» روانپزشک بریتانیایی و نویسنده و ویراستار آخرین چاپ کتاب «نشانه‌شناسی سیمز» آنها را گرد آورده است؛ مقالاتی با موضوع ادبیات و روانپزشکی که نگاهی به برخی عناوین آنها می‌تواند تصویر بهتری از کل آن به ما بدهد: چرا پزشکان باید داستان بخوانند؛ جایگاه ادبیات در آموزش پزشکی؛ نقش روایت‌های خودزیست‌نامه‌ای و داستانی؛ مرگ، ادبیات و روانپزشکی؛ روانپزشکی و نامه‌ها (بررسی موردی کافکا) و...
مترجمان این کتاب، ناصر همتی (روانپزشک) و ناصر معین، در برگردان فارسی این کتاب کوشیده‌اند جنبه‌های ادبی و جامعه‌شناختی مباحث را برای عموم خوانندگان خواندنی‌تر کنند. به خصوص که درآوردن متنی یکدست با توجه به تنوع موضوعات و تعدد نویسندگان و در نتیجه نثر متفاوت بخش‌های مختلف کتاب نه مطلوب بوده است و نه ممکن.
مخاطبان این کتاب فقط پزشکان یا روانپزشکان نیستند. کتاب پر است از مثال و بررسی که بخش عمده آن مباحث عمومی است و برای هر خواننده‌ای می‌تواند جذاب باشد .به تعبیر دکتر ناصر همتی، حتی اگر اهل فن باشید، باز هم از مطالعه برخی بخش‌های آن شگفت‌زده خواهید شد، ضمن اینکه تنها یک‌پنجم مباحث کتاب به موضوعات کاملاً تخصصی اختصاص دارد.
کتاب «ادبیات و روانپزشکی» را هفته پیش نشر نیلوفر در ۲۳۲ صفحه روانه بازار کتاب کرده است.
ذهن فریبکار شما
AKHTARAN
حالا که سخن از پزشکی در میان است، گریزی هم می‌زنیم به هیجان‌انگیزترین و پردامنه‌ترین مبحث پزشکی یعنی عصب‌شناسی و یکی از کتاب‌های استیون نوولا، عصب‌شناس و استاد دانشگاه ییل، با عنوان «ذهن فریبکار شما» که سال گذشته نشر اختران ترجمه فارسی آن را در ۳۰۰ صفحه منتشر کرد و امسال به چاپ دوم رسیده است.
تعبیر دکتر اکبر سلطانی، فوق تخصص غدد و مسئول گروه «تفکر نقاد» و از مترجمان همین کتاب، در اهمیت مطالعه این اثر تعبیر وسوسه‌انگیزی است: "اینکه مردم ما با تفکر علمی آشنا نیستند نیازی به استدلال ندارد؛ اینکه دانشجویان فلسفه با روش علمی آشنا نیستند هم نیازی به استدلال ندارد؛ اینکه دانشجویان رشته‌های علوم تجربی نیز با روش علمی آشنا نیستند نیز نیازی به استدلال ندارد؛ با این پیش‌فرض‌ها این کتاب را توصیه می‌کنم به چند میلیون دانشجویی که در آینده قرار است برای فرزندان ما فکر کنند و تصمیم بگیرند. افرادی که وقتی فکر می‌کنند، تنِ بعضی می‌لرزد."
این کتاب که یک نوع راهنمای علمی برای مهارت‌های تفکر نقاد است، از ۲۴ گفتار اغلب حدود ۱۰ صفحه‌ای تشکیل شده برای بررسی موضوعاتی چون«عصب‌شناسی باورها»، «خطاهای ادراک»، «نقاط ضعف و افسانه‌سازی‌های حافظه»، «فرهنگ و هذیان‌های جمعی»، «تله نظریه‌های توطئه بزرگ» و... اگر «خطاهای شناختی» را مهم‌ترین آفت دنیای ارتباطی امروز به خصوص در شبکه‌های مهارناپذیر اجتماعی فرض کنیم، این کتاب با تبیین ساده فعالیت‌های مغزی، روش‌های نگرش و تفکر نقادانه را به عموم خوانندگان یادآور می‌شود و توان آنها در نقد و تخطئه هر موضوع یا گزاره ظاهراً مسجل را افزایش می‌دهد.
پسخان
IBNA.IR
«Sherlock Holmes Is Like» عنوان کتابی انگلیسی است متشکل از ۶۰ مقاله درباره شخصیت‌های داستانی مرتبط با شرلوک هولمز، مخلوق ماندگار آرتور کانن دویل، که کریستوفر ردموند، جنایی‌نویس و پژوهشگر ادبیات کارآگاهی، آنها را از سراسر جهان گردآوری، ویرایش و در این کتاب منتشر کرده است.
از ایران نیز نماینده‌ای در میان این شخصیت‌ها حضور دارد: «صادق ممقلی». صادق ممقلی نام شخصیت اصلی اولین کتاب پلیسی فارسی با عنوان «صادق ممقلی، شرلوک هلمس ایران، داروغه اصفهان» نوشته میرزا کاظم خان مستعان است که به تازگی و پس از نود سال از نخستین چاپ، با ویرایش مهدی گنجوی و مهرناز منصوری در انتشارات مانیا هنر تجدید چاپ شده است.
نگارش مقاله شرلوک هلمز ایرانی برای کتاب «Sherlock Holmes Is Like» را نوید فرخی بر عهده داشته که خود مترجم داستان‌های شرلوک هلمز به فارسی است.
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar