دعوت از ابراهیم رئیسی برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری؟

حسین باستانیبی بی سی

• 20 فوریه 2017 - 02 اسفند 1395

همرسانی

حق نشر عکسKHAMENEI.IR

Image captionشاید نفسِ دعوت از ابراهیم رئیسی، گذشته از نتیجه آن، نشانه ای از آخرین تلاش های جاری در جناح اصولگرا برای حفظ روحانیون در خط مقدم رقابت‌های انتخاباتی باشد

امروز یک عضو جبهه پایداری با "اصلح" دانستن ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی برای ریاست جمهوری گفت که جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم خواستار ورود آقای رئیسی به عرصه رقابت هستند.

امیرحسین قاضی زاده هاشمی نماینده مجلس خبر داد: "مجموعه جامعتین و حضرات و آیات مختلف و نمایندگان ولی فقیه و خیلی از نمایندگان مجلس خبرگان روی نامزدی آقای رئیسی نظر مثبت دارند و از جوانب مختلف از ایشان دعوت شده است."

همین نماینده مجلس، حدود یک هفته پیش گفته بود که اعضای جبهه پایداری تلاش کرده اند ابراهیم رئیسی را برای نامزد شدن در انتخابات راضی کنند ولی موفق نشده اند. خبری که با توجه به سخنان امروز او، ظاهرا نشان دهنده این است که تلاش های گروهی از اصولگرایان برای راضی کردن آقای رئیسی همچنان ادامه دارد.

همزمان، عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان، امروز در در پاسخ به سوالی در مورد "دعوت برخی گروه‌های سیاسی از ابراهیم رئیسی برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری" و "احتمال قبول این دعوت" گفته است که آقای رئیسی در صورت نامزد شدن، از سمت خود به عنوان یکی از اعضای هیات مرکزی نظارت بر انتخابات استعفا خواهد داد.

در سطح جناح موسوم به میانه‌رو، غیر از خود حسن روحانی، روحانیونی چون محمد خاتمی، علی اکبر ناطق نوری و حتی عبدالله نوری وجود دارند که اگر شورای نگهبان جلوی ورودشان را به صحنه رقابت را نگیرد، در هر انتخاباتی می‌توانند به رقیب جدی جناح رقیب تبدیل شوند. این در حالی است که در جناح اصولگرا، 'معتبرترین' چهره‌های حکومتی این جناح که امکان ایجاد اجماع نسبی را در سطح این جناح داشته باشند، در سنین بالای ۸۵ قرار دارند؛ و هیچ کدام در انتخابات دشواری همچون ریاست جمهوری از وضعیت ممتازی برخوردار نیستند

بیشتر بخوانید: ابراهیم رئیسی؛ از قضاوت تا تولیت

بیشتر بخوانید: ابراهیم رییسی؛ در فهرست نامزدهای رهبری

با وجود گمانه زنی هایی که اخیرا در ارتباط با احتمال کاندیداتوری ابراهیم رئیسی مطرح شده، وی تا کنون تمایلی به ورود به صحنه انتخابات از خود نشان نداده است. در عین حال، گذشته از اینکه تصمیم نهایی او چه باشد، دعوت گروه‌هایی از منتفذین اصولگرا از او برای ورود به صحنه انتخابات ۱۳۹۶، به خودیِ خود اتفاق معنی داری است.

ابراهیم رئیسی، از جمله روحانیونی است که نامش به عنوان یکی از کاندیداهای جانشینی آیت الله خامنه ای مطرح شده. درنتیجه، اینکه طیفی از اصولگرایان مایل به کشاندن چنین مهره ای به صحنه رقابت انتخاباتی باشند، قاعدتا نشان دهنده وضعیت دشوار این جناح برای انتخاب کاندیدایی قابل عرضه در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو است.

به ویژه با توجه به اینکه در صورت باختن آقای رئیسی در انتخابات، آینده سیاسی او برای دستیابی به یک مقام حکومتی بالاتر به خطر خواهد افتاد. مقامی که اگرچه نیازمند رای عمومی نیست، اما قاعدتا به مصلحت دارنده آن نخواهد بود که سابقه "نه" شنیدن از مردم را در پای صندوق‌های رای داشته باشد.

دعوت از ابراهیم رئیسی برای رقابت در انتخابات، علی رغم تمام هزینه های احتمالی آن در درازمدت، از سوی دیگر یادآوری بحرانی بزرگ تر در سطح جناح اصولگرای حکومت ایران است. بحرانی که به بیان ساده، می توان آن را فقدان چهره های روحانی "قادر به رقابت" در انتخابات ریاست جمهوری دانست.

برای فهم آسان تر این بحران، می توان وضعیت روحانیون اصولگرای مخالف دولت را در وضعیت کنونی، با وضعیت روحانیون رقیب آنها مقایسه کرد. در سطح جناح موسوم به میانه رو، غیر از خود حسن روحانی، تعدادی روحانی دیگر نیز وجود دارند که اگر شورای نگهبان جلوی ورودشان را به صحنه رقابت را نگیرد، در هر انتخاباتی می توانند به رقیب جدی جناح رقیب تبدیل شوند.

محمد خاتمی رئیس جمهور اسبق (اصلاح طلب) علی اکبر ناطق نوری رئیس اسبق مجلس ایران (از طیف میانه حکومت) و حتی عبدالله نوری وزیر کشور خبرساز دوره های مختلف (اصلاح طلب)، از جمله همین افراد هستند. روحانیونی که همگی در سال های پایانی دهه ۶۰ و سال های آغازین دهه ۷۰ زندگی خود هستند، از سابقه جدی اجرایی برخوردارند و می توانند به نقطه اتصال رای دهندگان و سیاستمداران طیف های میانه و اصلاح طلب تبدیل شوند.

این در حالی است که در جناح اصولگرا، "معتبرترین" چهره های حکومتی این جناح که امکان ایجاد اجماع نسبی را در سطح این جناح داشته باشند، در سنین بالای ۸۵ قرار دارند (امثال احمد جنتی، محمد یزدی و محمدعلی موحدی کرمانی)؛ و هیچ کدام در انتخابات دشواری همچون ریاست جمهوری از وضعیت ممتازی برخوردار نیستند.

گذشته از آنکه آقای رئیسی، در نهایت به دعوت هایی که گفته می شود از او صورت گرفته چه پاسخی بدهد، شاید نفس این دعوت، نشانه ای از آخرین تلاش های جاری در جناح اصولگرا برای حفظ روحانیون در خط مقدم رقابت‌های انتخاباتی باشد. جناحی که اگرچه به لحاظ سنتی بیشتر به روحانیت نزدیک بوده، اما به نظر می‌رسد که در عمل، برخلاف جناح رقیب، در حال فاصله گرفتن تدریجی از روحانیون در عرصه انتخابات است

روحانیون جوانتر جناح اصولگرا از قبیل صادق لاریجانی، احمد خاتمی یا احمد علم الهدی نیز، علاوه بر داشتن مشکلات مشابه در پای صندوق های رای، هنوز در حدی نیستند که به عنوان شخصیت های نسبتا قابل اجماع در سطح این جناح قابل عرضه باشند.

بخش هایی تازه نفس از جناح اصولگرا چون طیف منتسب به محمود احمدی نژاد، با استناد به همین واقعیت هاست که از سال ها پیش، تلویحا و تصریحا بر پایان نقش تعیین کننده روحانیون در عرصه عمومی تاکید کرده و خواستار کنار رفتن آنها به نفع طیف خود شده اند.

در چنین شرایطی، شاید بتوان معنی خبرهای غیررسمی روزهای اخیر مبنی بر دعوت اعضای تشکل های اصلی روحانی ایران یعنی جامعه مدرسین و جامعه روحانیت مبارز را از روحانی تندرو و موثر، اما نسبتا کم حاشیه و جوان‌تری چون ابراهیم رئیسی بهتر درک کرد. به ویژه آنکه ظاهرا جبهه پایداری نیز، به عنوان تشکلی که خود را متعهد به رعایت دیدگاه های روحانیون "شورای فقهی" می داند، در این دعوت شریک بوده است (فرد اصلی این شورا محمدتقی مصباح یزدی است که به امیرحسین قاضی زاده هاشمی امروز گفته دعوت از آقای رئیسی، مطابق "نظر باطنی" او بوده).

گذشته از آنکه آقای رئیسی، در نهایت به دعوت هایی که گفته می شود از او صورت گرفته چه پاسخی بدهد، شاید نفس این دعوت، نشانه ای از آخرین تلاش های جاری در جناح اصولگرا برای حفظ روحانیون در خط مقدم رقابت‌های انتخاباتی باشد.

جناحی که اگرچه به لحاظ سنتی بیشتر به روحانیت نزدیک بوده، اما به نظر می رسد که در عمل، برخلاف جناح رقیب، در حال فاصله گرفتن تدریجی از روحانیون در عرصه انتخابات است.