تصویر سوریه بدون اسد
- 5 ساعت پیش
- 3
سرویس جهانی بی بی سی
انتشار عکس هایی از شبه نظامیان هوادار اسد که برای مثال در یک دست کارد سلاخی خونین دارد و در دست دیگر نیم شقه از جنازه پاره شده یکی از مخالفان اسد را بلند کرده تا از او عکس یادگاری بگیرند تصویر هولناکی است از آنچه در بلاد شام می گذرد.
ظاهرا همه معادله های سیاسی خاورمیانه با سرعتی باورنکردنی در حال تغییر است و به ترتیبی غیر قابل پبش بینی مرتبا از یک وضعیت بد به وضعیت بدتری نوسان می کند و در این میان داعش یا دولت خلیفه اسلامی هر روز رکورد جدیدی از وحشت از خود باقی می گذارد.
شش سال پیش و پیرو سقوط سریالی رهبران لیبی ٬ مصر ٬ ویمن پس از سرنگونی صدام حسین٬ همه بحث های پس از بهار اعراب به این نگاه متمایل شده بود که سرنگونی بشار اسد هم می تواند یک تحول مهم درجریان بهار اعراب به حساب آید و مردم خاورمیانه می روند تا بالاخره طعم دمکراسی و حکومت مردم را بچشند. اما امروزسوریه خطرناک ترین منطقه خاورمیانه است.
هنوز چند ماهی از شادمانی مردم مصر نگذشته بود که محمد مرسی رئیس جمهور بر آمده از میدان تحریر خودکامگی را در پیش گرفت٬ ولی اندکی بعد با یک کودتا به زندان بازگشت وژنرال سیسی و ارتش پیروز بی رقیب صحنه سیاست در مصر شد. کشوری مانند مصر که ظاهرا در حال بیرون آمدن از تونل بحران است هنوز توانایی اداره کامل شبه جزیره سینا را ندارد و گروههای شورشی و قبائل هوادار القاعده مرتبا با نیروهای دولتی درگیر هستند. انفجار هواپیمای مسافربری روسیه بر فراز سینا نیز نشان داد که شاخه های القاعده و داعش در مصر نفوذ و نفوذی هایی دارند که می توانند با اقدامات ادواری خود علیه تاسیسات توریستی٬ اقتصاد مصر را با ورشکستگی مواجه کنند.
لیبی سرهنگ قذافی سر نوشت بدتری داشت و امروزه واقعا به سختی می توان تشخیص داد آنچه که دولت لیبی نامیده می شود واقعا کدام بخش از این کشور را در اختیار دارد. حداقل چهار مرکز قدرت در لیبی وجود دارد که هر یک بخشی از این کشور را اداره می کنند و یک تکه از نوار ساحلی نیز در دست متحد داعش یا به عبارتی بخشی از حکومت اسلامی عراق و شام در شمال آفریقاست.
در عراق شرائطی پیش آمد که دولت مرکزی فاقد توانایی اداره کشور است . دولت اقلیم کردستان هنوز در پی فرصتی برای تحقق رویای جدا شدن از دولت عراق است و بقیه کشور یا در کنترل داعش است یا تحت نفوذ القاعده و باقی مانده حزب بعث است و مردم بی آب و برق و درمان و آموزش و شغل حسرت روزهایی را می خورند که صدام حسین هنوز جنون نگرفته بود و هر استانی برای خودش ساز جدایی نمی زد.
اما سقوط هواپیمای مسافربری روسیه بر فراز سینا و اندکی پس از آن قتل عام پاریس و کشف شبکه ای از نیروهای عملیاتی داعش در فرانسه اتریش و حتی سوئد حاکی از این است که پتانسیل قابل توجهی وجود دارد برای اینکه در آینده نه چندان دور سوریه نیز به مدلی به مراتب بدتر از لیبی دچار شده و دولت رسمی این کشور، برای همیشه به یکی از کانون های قدرت پراکنده در این کشور تبدیل شود.
تا قبل از حملات دو هفته پیش پاریس تمرکز اصلی در بحران سوریه بر این نکته متمرکز بود که بشار اسد در کجای راه حل قرار داشته باشد و اساسا چگونه و با چه مکانیسمی قبل یا بعد از یک انتخابات سراسری می توان او را کنار گذاشت. گروکشی بر سر آینده رئیس جمهور سوریه تا حدودی ناشی از رقابت منطقه ای ریشه دار ایران و عربستان سعودی بود و بحث بودن یا نبودن اسد در تحولات آتی سوریه از آینده خود سوریه مهمتر به نظر می‌رسید. اما اکنون با وحشتی که داعش به راه انداخته و سراسر اروپا در وضعیت فوق العاده امنیتی قرار گرقته است بحث آینده سیاسی بشار اسد به حاشیه رفته و در واقع این موضوع تهدید جهانی داعش است که به صورت فراگیر همه جا مورد بحث قرار دارد.
بحث آینده سیاسی اسد از آن نظر در حاشیه قرار گرفته است که احتمال می رود صد ها نفر از از نیروهای عملیاتی داعش به همراه موج پناهندگان در سراسر اروپا پخش شده باشند . اینکه رد دو عامل اصلی حملات پاریس در هیچیک از مبادی ورودی مرزهای فرانسه ثبت نشده حاکی از این است که اروپا در هر حال به ویروس دولت اسلامی داعش آلوده شده و احتمالا باید منتظر حملات و عملیات انتحاری بیشتری در اروپا بود.
یک داعش حسابگر به جای اسد
در کنار فعالیت های تبلیغاتی داعش در یوتیوب و نمایش ویدئوهای سریالی ارعاب آور از بریدن سر زندانیان٬ فعالیت های اخیر داعش نشان می دهد که تاکنون از سوی همه دو لت ها و دستگاههای امنیتی دست کم گرفته شده است. به غیر از طراحی عملیات درپاریس که در هر حال نفوذ سازماندهی شده داعش در اتحادیه اروپا را می رساند این اواخر داعش از هواپیماهای بدون سرنشین برای فیلم برداری از کاروان های نفتی خود و ارسال آن به یوتیوب بهره برده است. آنها در ارتباطات و هماهنگی های خود از شبکه های اینترنتی مدرن استفاده می کنند که همه آن کدگذاری شده و سرتاسر رمز است.
کسانی که در منطقه تحت نفوذ داعش بوده اند گفته اند که فراوانی ارزاق از دیگر مناطق سوریه بیشتر است و دستگاه قضایی داعش همانند طالبان افغانستان خیلی سریع به موضوعات قضایی رسیدگی می کنند و برای بسیاری از مردم سرکوب شده سوریه٬ امنیت مناطق تحت کنترل داعش از مناطق تحت کنترل دولت سوریه بیشتر است.
این در حالی است که کارشناسان نظامی معتقدند که عملیات نظامی داعش از دقت نظامی قابل توجهی برخوردار است. آنها در عملیات به صورت دقیق شناسایی می کنند زمان بندی دقیق عملیاتی دارند فواصل بین عملیات را با دقت محاسبه می کنند کاملا منظم هستند و آتش منظم و حساب شده ای را بر سر دشمنان خود می ریزند.
حداقل تا پیش از بمباران های اخیرفرانسه و روسیه٬ داعش بنا بر محاسبه ای با صدور ۲۰ تا ۳۰ هزار بشکه نفت در روز ماهانه ۵۰ میلیون دلار از صادرات نفت به شرق سوریه و شمال عراق درآمد داشته است. به غیر از کمک های مالی کلانی که از جمعی از ساکنان ثروتمند ساکن کشورهای حاشیه خلیج فارس و دستگاههای غیر دولتی عربستان و قطردریافت می کند٬ نظام مالیاتی و کنترل دقیق درآمد مردم و دریافت جزیه و فروش عتیقه جات و حراج اموال رها شده مردم در مناطق اشغالی تاکنون درآمد تضمین شده ای را برای داعش در پی داشته است. داعش اخیرا کوبانی و سنجار را از دست داده است و پایگاه آنان در رقه زیر فشار بمباران شدیدی قرار دارد با این حال٬ ۳۶ گروه با داعش بیعت کرده اند. گزارش CIA می گوید داعش ۳۰ هزار نیرو دارد اما دستگاههای اطلاعاتی عراق تعداد آنها را حدود ۱۰۰ هزار نفر برآورد می کنند که ۲۰ درصد این نیرو ها از خارج از منطقه به داعش ملحق شده اند.
همچنین گزارش هایی از دیده شدن دلال های مرتبط با داعش در مراکز و بازار سیاه مواد رادیو اکتیو و میکربی و شیمیایی وجود دارد. اینکه مقام های ارشد فرانسوی تاکید می کنند که کشورشان در معرض تهدید حملات میکربی یا شیمیایی قرار دارند، ممکن است ریشه در چنین اطلاعاتی داشته باشد.
بنا بر احتمالی داعش ممکن است به تجربه القاعده در حملات ۱۱ سپتامبر دسترسی داشته باشند. القاعده این توانایی و سازماندهی را داشت تا همزمان به حداقل ده نفر از اعضای خود خلبانی با هواپیماهای غول پیکر مسافربری بویینگ و ایرباس را آموزش بدهد. خلبان های تازه کار القاعده توانستند هواپیماهای مسافربری ربوده شده در آمریکا را برای دقایقی هدایت کنند و دقیقا به برج های دوقلو نیویورک بکوبانند. بنا براین٬ اگر القاعده می تواند شرایطی فراهم کند تا اعضای القاعده هدایت هواپیمای مسافر بری پهن پیکر بویینگ را آموزش ببینند نمی توان این احتمال و تهدید را نادیده گرفت که ممکن است داعش یا القاعده در تلاش برای سر هم کردن یک سلاح هسته ای یا میکربی باشند.
داعش بهتر است یا اسد
حال این داعش است و تجربه درگیر شدن با جهان و قتل عام هایی که همگی در ظاهر انگیزه های مذهبی دارند و حکومت اسد که شاید بتواند با برگزاری یک انتخابات نسبتا عادلانه از فروپاشی باقی مانده های سوریه جلوگیری کند. حتی اگر بخش های مهمی از اراضی در کنترل داعش از دست این گروه خارج شود در بهترین وضعیت ٬ داعش تبدیل به یک نیروی دارای نفوذ قدرتمند در سوریه و عراق خواهد بود که با لشگر نیروهای انتحاری همیشه در سوریه بحران ایجاد خواهد کرد. این دقیقا همان وضعیتی است که در عراق٬ افغانستان٬ شمال پاکستان یا لیبی و مالی جریان دارد و عملا القاعده و داعش مرتبا همه معادله های سیاسی را با نفوذ مردمی و ارتباطات مشکوکی که دارند تحت تاثیر قرار می دهند.
به این ترتیب جدای از رقابت منطقه ای ایران و عربستان سعودی در منطقه، اکنون موضوع رفتن یا ماندن بشار اسد در قدرت را باید با نگاه جدیدی مورد ارزیابی قرار داد . با این نگاه که سوریه تکه پاره شده در صورتی که همین سازمان نیم بند فعلی را از دست بدهد بعید است بتوان یک نظام دیگر را جایگزین آن کرد. حضور دهها گروه جهادی در سوریه چنان شرایطی را در این کشوربه وجود آورده است که شاید کشورهای درگیر مذاکره پیرامون آینده سوریه در وین مجبور شوند راه حل بحران سوریه را از ابتدا مرور کنند و ببیند آیا واقعا راهکارخروج از بحران سوریه هنوز حذف بشار اسد از قدرت است یا مهار گروههای اسلامی که داعش سر آمد آنهاست.
و نیز اینکه حتی اگر بشار اسد حذف شود در شرایط فعلی آیا اساسا امکان برگزاری یک انتخابات سراسری در سوریه وجود دارد؟ آن هم سوریه ای که با پنج سال جنگ داخلی و ده سال خشکسالی و فرار همه سرمایه داران و تحصیلکرده ها و فروپاشی نظام اجتماعی اقتصادی خود به خود و در بهترین شرایط یک نظام با خود درگیر است.
و نهایت اینکه آیا خلا قدرت در سوریه بعد از حذف بشار اسد پر شدنی است یا اینکه٬ سوریه با وجود یک رئیس جمهور بد نام قابل تحمل تر از سوریه ای است که جهادی ها آن را اداره کنند و کارخانه صدور وحشت به سراسر جهان باشد؟
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar