سه رئیس جمهور ایران که از نامزدی مجدد منع شدند

• 26 سپتامبر 2016 - 05 مهر 1395

هم‌رسانی

دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران قرار است ۲۹ اردیبهشت سال آینده خورشیدی برگزار شود. کمتر از ۸ ماه مانده به این انتخابات در حالی که محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق با سفرهای استانی و سخنرانی خود را برای نامزدی مجدد آماده می کرد، آیت الله علی خامنه ای در اقدامی بی سابقه در دوره ۲۷ ساله رهبری اش، به صورت علنی و با صراحت با حضور او در انتخابات مخالفت کرده است.

• محمود احمدی نژاد: ممانعت علنی و بی سابقه از نامزدی

کپی رایت تصویرگتی ایماژ

Image captionمحمود احمدی نژاد از سال ۱۳۸۴ تا ۹۲ رئیس جمهور بود

محمود احمدی نژاد سومین رئیس جمهور در دوره رهبری آیت الله خامنه ای است که از حضور مجدد در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری باز می ماند.

پیش از این برخی از چهره های نزدیک به دفتر آیت الله خامنه ای، از مخالفت او با نامزدی محمود احمدی نژاد خبر داده بودند، اما برخی از نزدیکان رئیس جمهور سابق در صحت این گفته ها تشکیک کرده بودند. از جمله حمید رسایی از سیاستمداران اصولگرا که صلاحیتش برای نامزدی در انتخابات مجلس رد شد، گفت بود: "شاید عده ای استدلال کنند که رهبر انقلاب بنا بر مصالحی، در مقطعی موضع درِگوشی و خصوصی انتخاباتی را به نزدیکان خود بیان می کنند که صلاح نمی دانند آن نظر را به صورت علنی ابراز دارند. قطعا چنین رفتاری همان‌طور که ایشان خود بر آن تأکید کرده اند، به دلیل تبعات منفی آن، از طرف رهبری نه جایز است و نه شایسته".

آقای احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری‌اش بارها آیت الله خامنه ای را به موضع گیری علنی مجبور کرد که پیش از آن سابقه نداشت. او اینک بار دیگر رهبر ایران را وادار به اظهار نظر صریح و اعلام مخالفت بی سابقه در برابر نامزدی در انتخابات سال ۹۶ کرده است. البته دو رئیس جمهور پیش از آقای احمدی نژاد هم قبلا علیرغم علاقمندی به نامزدی در انتخابات از آن بازماندند، اما هریک به شیوه ای متفاوت.

• محمد خاتمی: کناره گیری کم هزینه از نامزدی

کپی رایت تصویرگتی ایماژ

Image captionمحمد خاتمی، رئیس جمهور ایران از سال ۱۳۷۶ تا ۸۴

محمد خاتمی دومین رئیس جمهور در دوره رهبری آقای خامنه ای، ۲۰ بهمن ۱۳۸۷ (حدود سه ماه پیش از انتخابات بحث برانگیز سال ۱۳۸۸) پس از هفته ها ابهام اعلام نامزدی کرد و گفت "با جدیت کاندیداتوری خود را اعلام می کنم و می گویم که از ابتدا تا کنون نیز برخلاف آنچه گفته می شد هیچ تردیدی نداشتم". او گفت که اعلام نامزدی اش "به منزله تنگ کردن جای دیگران" نیست.

با اعلام نامزدی میرحسین موسوی، حدس و گمان هایی درگرفت که آقای خاتمی دیگر در عرصه انتخابات باقی نمی ماند. این پیش فرض را بیشتر رسانه های نزدیک به جناح اصولگرا در ایران مطرح کردند که از همان اول با نامزدی آقای خاتمی مخالف بودند و این مخالفت را با گزارش ها و مصاحبه هایی علیه رئیس جمهوری سابق ایران نشان می دادند. اوج این مخالفت ها شعارهایی بود که علیه آقای خاتمی در راهپیمایی ۲۲ بهمن داده شد و تنها دو پس از آن روزنامه کیهان در سرمقاله ای به قلم حسین شریعتمداری هشدار داد که ممکن است آقای خاتمی به سرنوشت بی نظیر بوتو، نخست وزیر پیشین پاکستان دچار شود که همزمان با تلاش برای ورود مجدد به قدرت ترور شد.

سرانجام آقای خاتمی حدود یک ماه پس از اعلام نامزدی و انجام چند سفر و سخنرانی انتخاباتی در ۲۶ اسفند ۸۷ رسما از نامزدی انصراف داد. او پس از اعلام نام محمود احمدی نژاد به عنوان نامزد پیروز انتخابات ۸۸ خواستار همه پرسی درباره مشروعیت دولت شد. طی این مدت آقای خاتمی با محدودیت هایی برای فعالیت های اجتماعی و رسمی مواجه شده و از جمله ممنوع الخروج شده است.

در سال ۱۳۹۲ مدتی قبل از پایان مهلت ثبت نام برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری هنگامی که بحث مجددی برای نامزدی آقای خاتمی در انتخابات مطرح بود او در دیدار با اعضای ستاد جوانان اصلاح طلب که مجدانه خواستار نامزدی او بودند در اظهارات صریحی گفت که حاکمیت ( اشاره ای غیرمستقیم به آیت الله خامنه ای و نهادهای تحت نظر رهبر) مخالف نامزدی او است.

"...الان قصد ندارم در باب نامزدی خود برای ریاست جمهوری اعلام نظر کنم ولی فقط سؤال می کنم که اگر حاکمیت به هر دلیل فردی مانند من را نخواهد و به هر قیمتی نگذارد که علیرغم خواست شما بیاید، آن روز آنان که امیدوار بودند چه حالی پیدا می کند؟ آیا کینه ها و دلخوری ها بیشتر نمی شود؟ طرف مقابل هم که هزینه ای پرداخته، آیا فضا را تنگ تر نخواهد کرد؟ بعضی می گویند بیایید، همه چیز روشن می شود، آنها جلوی شما می ایستند و ما هم پشت شما می ایستیم؛ من ابدا نمی خواهم این اتفاق بیفتد... اگر چنین وضعی پیش آید اوضاع از این هم بدتر می شود."

در هفته های اخیر مرتضی حاجی، از وزرای کابینه آقای خاتمی بدون آن که بتواند نام رئیس جمهور اسبق را به دلیل محدودیت های وضع شده از سوی قوه قضائیه بیاورد احتمال نامزدی او در انتخابات پیش رو را رد کرده، اما گفته "دلیلی برای عدم تائید صلاحیت رئیس دولت اصلاحات نمی‌بینم".

• اکبر هاشمی رفسنجانی: رد صلاحیت تاریخی

کپی رایت تصویرگتی ایماژ

Image captionاکبر هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۶۸ تا ۷۶ رئیس جمهور ایران بود و اکنون رئیس مجمع تشخیص مصلحت است

اکبر هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۸۴ (۸ سال پس از خروجش از نهاد ریاست جمهوری) دوباره اعلام نامزدی کرد و حتی برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری را با حضور محمود احمدی نژاد به دور دوم کشاند، اما شورای نگهبان در میان بهت و ناباوری صلاحیت او را برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ تایید نکرد.

آقای هاشمی رفسنجانی مدتی پس از انتخابات گفت: "به من گفتند انصراف بده تا رد صلاحیت پیش نیاید. من گفتم نه... فردا صبح دو تن از بزرگان نظام به مجمع آمدند تا بنده را به انصراف راضی کنند که هزینه رد صلاحیت کاهش پیدا کند... نپذیرفتم"

حضور آقای هاشمی رفسنجانی در آخرین روز ثبت نام از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ با استقبال هواداران او و ازدهام در برابر ساختمان وزارت کشور رو به رو شد.

آقای هاشمی رفسنجانی در توصیف روزی که برای ثبت نام به وزارت کشور رفت، گفته که تا بعد از ظهر می کوشیده با آیت الله خامنه ای در این باره صحبت کند و نظر او را جویا شود اما پاسخ می شنیده که وی در جلسه "درس" یا در حال "دیدار و مراسم" است. "بعدازظهر خودم تماس گرفتم و گفتند که ما به ایشان دسترسی نداریم و [در حال] استراحت هستند."

اکبر هاشمی رفسنجانی تأکید کرده که ساعت ۵ بعد از ظهر مجددا با دفتر رهبری تماس گرفته و خبر داده که می خواهد برای انتخابات ثبت نام کند و پاسخ شنیده: "پس بگذارید به ایشان اطلاع بدهیم". به گفته آقای هاشمی رفسنجانی، یک ربع بعد، دفتر رهبری پاسخ آقای خامنه ای را به این شرح بازگو کرده است: "آقا می گویند برای این مسئله که نمی توانیم تلفنی صحبت کنیم."

آقای هاشمی رفسنجانی گفته بود از این پاسخ نتیجه گرفته که "ایشان مخالفتی ندارند، چون اگر [نامزدی در انتخابات را] مصلحت نمی دانستند، می گفتند". به گفته آقای هاشمی رفسنجانی مقامی در دفتر رهبر ایران که در ساعت ۵ بعد از ظهر با او صحبت کرده، اصغر حجازی مسئول امنیتی دفتر آیت الله خامنه ای بوده است.

آیت الله خامنه ای در کوران اعتراض ها به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در خطبه نماز جمعه تهران به طور صریح از آقای هاشمی رفسنجانی فاصله گرفت و گفت که با او دوستی ۵۰ ساله دارد اما نظرش به نظر محمود احمدی نژاد در اداره کشور نزدیک تر است.